Το κεφάλαιο αυτό περιέχει πληροφορίες σχετικά με τις παροχές επιζώντων στην Κύπρο.

Καλύπτει τα εξής:

• σύνταξη χηρείας,
• επίδομα ορφανίας,
• βοήθημα κηδείας.

Πότε είμαι δικαιούχος

Σύνταξη χηρείας

• Η σύνταξη χηρείας καταβάλλεται στον/στην επιζώντα/-ώσα σύζυγο ενός ασφαλισμένου ατόμου, ανεξάρτητα από την κατηγορία ασφάλισης (μισθωτός, αυτοτελώς εργαζόμενος ή προαιρετικά ασφαλισμένος),

• Χήρα: εξαρτώμενη του αποθανόντα συζύγου, η οποία συζούσε μαζί του ή συντηρείτο από αυτόν μέχρι την ημέρα του θανάτου του,
• Χήρος: εξαρτώμενος της αποθανούσαςσυζύγου, η οποία απεβίωσε κατά ή μετά την 1^η Ιανουαρίου 2018 και ο οποίος συζούσε μαζί της ή συντηρείτο από αυτήν μέχρι την ημέρα του θανάτου της.

Επίδομα ορφανίας

Το επίδομα ορφανίας καταβάλλεται σε ανήλικο παιδί:

α. όταν και οι δύο γονείς έχουν πεθάνει και τουλάχιστον ο ένας εκ των δύο ήταν ασφαλισμένος,

β. όταν αποβιώσει ο γονέας που το συντηρούσε αποκλειστικά ή κατά κύριο λόγο, κατά τον χρόνο του θανάτου του (στην περίπτωση που οι γονείς δεν ζούσαν μαζί),

γ. όταν πεθάνει ο ένας γονέας (μητέρα ή πατέρας) και ο άλλος δεν δικαιούται σύνταξη χηρείας,

δ. σε περίπτωση που η μητέρα που λάμβανε σύνταξη χηρείας, ξαναπαντρευτεί.

Βοήθημα κηδείας

Το βοήθημα κηδείας καταβάλλεται για το θάνατο:

• κάθε ασφαλισμένου ατόμου ανεξαρτήτως κατηγορίας ασφάλισης (μισθωτός, αυτοτελώς εργαζόμενος ή προαιρετικά ασφαλισμένος ),
• ατόμου που είχε δικαίωμα σε θεσμοθετημένη σύνταξη, σύνταξη ανικανότητας, σύνταξη χηρείας, επίδομα αγνοουμένου ή παροχή λόγω θανάτου (θάνατος που επήλθε εξαιτίας εργατικού ατυχήματος ή επαγγελματικής ασθένειας),
• ορφανού στο οποίο καταβαλλόταν το επίδομα ορφανίας,
• ατόμου που ήταν εξαρτώμενο ασφαλισμένουή συνταξιούχου,
• μισθωτού ,ο θάνατος του οποίου ήταν αποτέλεσμα σωματικής βλάβης, η οποία προκλήθηκε από εργατικό ατύχημα ή από διαγνωσμένη επαγγελματική ασθένεια.

Ποιες προϋποθέσεις πρέπει να πληρούνται

Σύνταξη χηρείας

Οι ασφαλιστικές προϋποθέσεις για την καταβολή της σύνταξης χηρείας έχουν ως εξής:

• εάν ο/η σύζυγος δεν είχε συμπληρώσει τη συντάξιμη ηλικία την ημέρα του θανάτου του/της:

α. το ασφαλισμένο άτομο πρέπει να είχε συμπληρώσει πραγματική βασική ασφάλιση τουλάχιστον 3 ασφαλιστικών μονάδων και θα πρέπει να έχουν περάσει 156 εβδομάδες από την εβδομάδα έναρξης της ασφάλισης του,

β. το σύνολο των ασφαλιστικών μονάδων του ασφαλισμένου από την πραγματική και εξομοιούμενη βασική ασφάλιση του δεν πρέπει να είναι κατώτερο του 25 % των ετών που εμπίπτουν στη σχετική περίοδο αναφοράς.

• εάν ο/η σύζυγος απεβίωσε αφού είχε συμπληρώσει τη συντάξιμη ηλικία, θα πρέπει να λάμβανε ή να δικαιούταν θεσμοθετημένη σύνταξη αν είχε υποβληθεί η σχετική αίτηση,
• εάν ο θάνατος προκλήθηκε από ατύχημα, οι ασφαλιστικές προϋποθέσεις που πρέπει να πληροί το ασφαλισμένο άτομο είναι οι εξής:

α. να είχε πραγματική ασφάλιση ίση τουλάχιστον με το 0,50 της ασφαλιστικής μονάδας και θα πρέπει να έχουν περάσει τουλάχιστον 26 εβδομάδες από την εβδομάδα έναρξης της ασφάλισής του και

β. να είχε πραγματική ή εξομοιούμενη ασφάλιση ίση τουλάχιστον με το 0,39 της ασφαλιστικής μονάδας μέσα στο σχετικό έτος εισφορών.

Επίδομα ορφανίας

Στις περιπτώσεις που και οι δύο γονείς ενός ανήλικου τέκνου έχουν πεθάνει, αρκεί ο ένας εκ των δύο γονέων να είναι ασφαλισμένος, ακόμα κι αν δεν έμεναν μαζί.

Εάν πεθάνει ο ένας γονέας (μητέρα ή πατέρας) και ο άλλος δεν δικαιούται σύνταξη χηρείας, ο αποθανών γονέας θα πρέπει να πληρούσε τις ασφαλιστικές προϋποθέσεις για σύνταξη χηρείας.

Βοήθημα κηδείας

Οι ασφαλιστικές προϋποθέσεις που θα πρέπει να πληροί ένα ασφαλισμένο άτομο για την καταβολή του βοηθήματος κηδείας για το θάνατο ασφαλισμένου ατόμου ή εξαρτώμενου ασφαλισμένου ατόμου είναι οι εξής:

• να έχει πραγματική βασική ασφάλιση ίση τουλάχιστον με το 0,50 της ασφαλιστικής μονάδας και να έχουν περάσει τουλάχιστον 26 εβδομάδες από την εβδομάδα έναρξης της ασφάλισής του και,
• να έχει πραγματική ή εξομοιούμενη ασφάλιση ίση τουλάχιστον με το 0,39 της ασφαλιστικής μονάδας κατά το σχετικό έτος εισφορών.

Σε περίπτωση που το ασφαλισμένο άτομο πεθάνει εξαιτίας ενός εργατικού ατυχήματος ή μιας επαγγελματικής ασθένειας, το βοήθημα κηδείας καταβάλλεται ακόμα κι αν δεν πληρούνται οι παραπάνω προϋποθέσεις.

Για το θάνατο συνταξιούχου ή εξαρτώμενου συνταξιούχου, είναι αρκετό να καταβαλλόταν σύνταξη ή να υπήρχε το δικαίωμα για σύνταξη την ημέρα του θανάτου.

Για το θάνατο ορφανού στο οποίο καταβαλλόταν το επίδομα ορφανίας, το βοήθημα κηδείας χορηγείται χωρίς περαιτέρω προϋποθέσεις.

Τι δικαιούμαι και πώς μπορώ να το διεκδικήσω

Σύνταξη χηρείας

Η σύνταξη χηρείας περιλαμβάνει βασική και συμπληρωματική σύνταξη.

• Το εβδομαδιαίο ποσό της βασικής σύνταξης ισοδυναμεί με το 60 % της εβδομαδιαίας αξίας του ετήσιου μέσου όρου των ασφαλιστικών μονάδων που είχε σε πίστη του ο ασφαλισμένος στη βασική ασφάλιση του κατά την περίοδο αναφοράς,αυξανόμενο στο 80 %, 90 % ή 100 %, εάν ο δικαιούχος έχει ένα, δύο ή τρία εξαρτώμενα,αντίστοιχα. Εάν ο/η αποθανών/-ούσα λάμβανε θεσμοθετημένη σύνταξη, με αναλογιστική μείωση, τότε το βασικό ύψος της σύνταξης χηρείας θα είναι ίσο με το βασικό ύψος της θεσμοθετημένης σύνταξης του αποθανόντος χωρίς τις αυξήσεις για τα εξαρτώμενα μέλη. Το ποσό αυτό αυξάνεται κατά το 1/3, το 1/2 ή τα 2/3 εάν ο δικαιούχος έχει ένα, δύο ή τρία εξαρτώμενα άτομα αντίστοιχα.
• Το εβδομαδιαίο ποσό της συμπληρωματικής σύνταξης ισούται με το 60 % της συμπληρωματικής θεσμοθετημένης σύνταξης ή σύνταξης ανικανότητας που καταβαλλόταν στον αποθανόντα. Σε οποιαδήποτε άλλη περίπτωση, το εβδομαδιαίο ποσό της συμπληρωματικής σύνταξης ισούται με το 60 % της σύνταξης ανικανότητας που θα καταβαλλόταν στον αποθανόντα, αν ο τελευταίος πληρούσε τις ασφαλιστικές προϋποθέσεις για τη σύνταξη αυτή την ημέρα του θανάτου του, δηλαδή:

• ο ασφαλισμένος πρέπει να έχει πραγματική βασική ασφάλιση τουλάχιστον 3 ασφαλιστικές μονάδες και να έχουν περάσει 156 εβδομάδες από την ημέρα έναρξης της ασφάλισης του και
• το σύνολο των ασφαλιστικών μονάδων του ασφαλισμένου από την πραγματική και την εξομοιούμενη βασική ασφάλιση δεν πρέπει να είναι κατώτερο του 25 % των ετών που εμπίπτουν στη σχετική περίοδο αναφοράς.

Για τον υπολογισμό του ποσού της σύνταξης χηρείας, οι βασικές ασφαλιστέες αποδοχές του ασφαλισμένου αναπροσαρμόζονται βάσει του ποσού των βασικών ασφαλιστέων αποδοχών που ισχύουν την ημέρα του θανάτου του.

Το Δεκέμβριο κάθε χρόνου, καταβάλλεται 13^η σύνταξη, η οποία ισοδυναμεί με το 1/12 της σύνταξης που καταβλήθηκε κατά τη διάρκεια όλου του έτους.

Οι συντάξεις αναπροσαρμόζονται κάθε χρόνο βάσει της αύξησης των ασφαλιστέων αποδοχών και του δείκτη τιμών καταναλωτή.

Η σύνταξη χηρείας ξεκινά την ημέρα του θανάτου του/της συζύγου και καταβάλλεται εφ’ όρου ζωής ή μέχρι να ξαναπαντρευτεί ο/η επιζών/-ούσα σύζυγος.

Σε περίπτωση που ο/η επιζών/ούσα σύζυγος ξαναπαντρευτεί παύει να λαμβάνει τη σύνταξη.

Εάν ο/η αποθανών/ουσα έχει συνάψει γάμο μετά την ηλικία συνταξιοδότησης, ο/η επιζών/ούσα σύζυγος δικαιούται σύνταξη εάν ο γάμος είχε διάρκεια τουλάχιστον 5 ετών.

Επίδομα ορφανίας

Το επίδομα ορφανίας αποτελείται από δύο μέρη: το βασικό και το συμπληρωματικό.

1. Σε περίπτωση ανηλίκου, του οποίου και οι δύο γονείς έχουν πεθάνει και τουλάχιστον ο ένας εκ των δύο ήταν ασφαλισμένος ή (αν οι γονείς δεν έμεναν μαζί) του οποίου έχει αποβιώσει ο γονέας που, τη στιγμή του θανάτου του, το συντηρούσε αποκλειστικά ή κατά κύριο λόγο ισχύει:το εβδομαδιαίο ύψος του βασικού μέρους είναι το ίδιο για κάθε ορφανό και είναι ίσο με το 40 %του εβδομαδιαίου ποσού των βασικών ασφαλιστέων αποδοχών. Το ύψος του συμπληρωματικού μέρους είναι ίσο με το 50 % της συμπληρωματικής σύνταξης χηρείας που καταβαλλόταν ή που θα καταβαλλόταν για τον θανόντα γονέα. Αν υπάρχουν περισσότερα από δύο ορφανά, το συμπληρωματικό επίδομα δεν μπορεί να υπερβαίνει το ύψος της συμπληρωματικής σύνταξης χηρείας.
2. Σε περίπτωση που και οι δύο γονείς ήταν ασφαλισμένοι, το εβδομαδιαίο ύψος του συμπληρωματικού επιδόματος υπολογίζεται βάσει της ασφάλισης του γονέα που είναι η πιο συμφέρουσα για τον ανήλικο.
3. Στην περίπτωση που ο ένας εκ των δύο γονέων (μητέρα ή πατέρας) έχει πεθάνει και ο άλλος δεν δικαιούται σύνταξη χηρείας ή αν η μητέρα που λαμβάνει σύνταξη χηρείας ξαναπαντρευτεί, το ύψος του επιδόματος ισούται με το 20 % του εβδομαδιαίου ποσού των βασικών ασφαλιστέων αποδοχών για κάθε ορφανό (μέχρι τρία ορφανά).

Το μηνιαίο ποσό του επιδόματος ορφανίας υπολογίζεται τετραπλασιάζοντας το εβδομαδιαίο ποσό.

Το Δεκέμβριο κάθε χρόνου, καταβάλλεται 13^η σύνταξη, η οποία ισοδυναμεί με το 1/12 της σύνταξης που καταβλήθηκε κατά τη διάρκεια όλου του έτους.

Τα επιδόματα ορφανίας αναπροσαρμόζονται κάθε χρόνο βάσει της αύξησης των ασφαλιστέων αποδοχών και του δείκτη τιμών καταναλωτή.

Το επίδομα ορφανίας καταβάλλεται μέχρι την ενηλικίωση του ορφανού ή εφ’ όρου ζωής, σε περίπτωση που το ορφανό είναι μόνιμα ανίκανο για αυτοσυντήρηση.

Βοήθημα κηδείας

Το βοήθημα κηδείας καταβάλλεται ως ένα εφάπαξ ποσό και ισούται με το 5,6 % των εκάστοτε ετήσιων βασικών ασφαλιστέων αποδοχών. Το ποσό του βοηθήματος κηδείας αναπροσαρμόζεται κάθε Ιανουάριο.

Για τη χορήγηση της σύνταξης χηρείας ή του επιδόματος ορφανίας, πρέπει να υποβληθεί αίτηση συνοδευόμενη από τα απαραίτητα πρωτότυπα πιστοποιητικά εντός 3 μηνών από την ημερομηνία του θανάτου. Εάν η αίτηση για τη σύνταξη χηρείας υποβληθεί εκπρόθεσμα, η αναδρομική καταβολή της ισχύει μόνο για 3 μήνες. Ωστόσο,σε εξαιρετικές περιπτώσεις, εάν ο αιτών μπορεί να αποδείξει ότι υπήρχε βάσιμη αιτία για την καθυστέρηση, η αναδρομική καταβολή της σύνταξης μπορεί να γίνει μέχρι 12 μήνες.

Για τη χορήγηση του βοηθήματος κηδείας, πρέπει να υποβληθεί σχετική αίτηση και τα απαραίτητα πρωτότυπα πιστοποιητικά μέσα σε ένα χρόνο από την ημερομηνία του θανάτου.

Λεξιλόγιο

• Με τον όρο ανήλικος θεωρείται:
  • παιδί κάτω των 15 ετών,
  • άγαμος γιος ηλικίας μεταξύ 15 και 25 ετών που τυγχάνει τακτικής εκπαίδευσης σε εκπαιδευτικό ίδρυμα ή που ασκεί τη θητεία του στην Εθνική Φρουρά,
  • άγαμη κόρη ηλικίας μεταξύ 15 και 23 ετών που τυγχάνει τακτικής εκπαίδευσης σε εκπαιδευτικό ίδρυμα,
  • άγαμο τέκνο, ανεξαρτήτου ηλικίας, το οποίο είναι μόνιμα ανίκανο για αυτοσυντήρηση.

• Ασφαλιστέες αποδοχές: το ποσό των αποδοχών του ασφαλισμένου βάσει του οποίου καταβάλλονται οι εισφορές,
• Ασφαλιστικές μονάδες: το αποτέλεσμα που προκύπτει από τη μετατροπή πραγματικών και εξομοιούμενων ασφαλιστέων αποδοχών σε ασφαλιστικές μονάδες,
• Βασικές ασφαλιστέες αποδοχές: το ποσό των ασφαλιστέων αποδοχών που ορίζεται κάθε χρόνο και αυξάνεται με διάταγμα του Υπουργικού Συμβουλίου (το οποίο δημοσιεύεται στην Επίσημη Εφημερίδα της Κυπριακής Δημοκρατίας) βάσει της ποσοστιαίας αύξησης του μέσου όρου των ασφαλιστέων αποδοχών κατά το προηγούμενο έτος εισφορών σε σύγκριση με το αμέσως προηγούμενο έτος εισφορών,
• Βασική ασφάλιση: περιλαμβάνει τις ασφαλιστέες αποδοχές κάθε χρόνου μέχρι το ποσό των βασικών ασφαλιστέων αποδοχών, δηλαδή μέχρι μία μονάδα,
• Εβδομαδιαία αξία: η αποτίμηση της ασφαλιστικής μονάδας σε ασφαλιστέες αποδοχές, με βάση το εβδομαδιαίο ποσό των βασικών ασφαλιστέων αποδοχών,
• Εξαρτώμενα μέλη:

• O/Η σύζυγος με τον/την οποία συζεί ή/καιτον/την οποία συντηρεί αποκλειστικά ή κατά κύριο λόγο. Από την 1^η Ιανουαρίου 2013, εάν ο/η σύζυγος εργάζεται, δεν χορηγείται η προσαύξηση εξαρτώμενης συζύγου,
  • παιδί ηλικίας κάτω των 15 ετών,
  • άγαμη κόρη ηλικίας μεταξύ 15 και 23 ετών που τυγχάνει τακτικής εκπαίδευσης,
  • άγαμος γιος ηλικίας μεταξύ 15 και 25 ετών που υπηρετεί τη θητεία του στην Εθνική Φρουρά ή που τυγχάνει τακτικής εκπαίδευσης,
  • παιδί ανεξαρτήτου ηλικίας, το οποίο είναι μόνιμα ανίκανο για αυτοσυντήρηση,
  • σύζυγος, ο οποίος δεν δύναται να εργαστεί ή που συντηρείται από τη σύζυγό του,
  • γονέας, ο οποίος είναι ανίκανος για εργασία και συντηρείται από το ασφαλισμένο άτομο,
  • νεότερος/-η ανήλικος/-η αδερφός ή αδερφή, αν συντηρείται από το ασφαλισμένο άτομο.

• Εξομοιούμενη ασφάλιση: ασφαλιστέες αποδοχές για τις οποίες το ασφαλισμένο άτομο δεν υποχρεούται να καταβάλει εισφορές:
  • για οποιαδήποτε περίοδο τακτικής εκπαίδευσης σε εκπαιδευτικό ίδρυμα μετά την ηλικία των 16 ετών,
  • για τις περιόδους θητείας στην Εθνική Φρουρά,
  • για τις περιόδους κατά τις οποίες έλαβε επίδομα ασθενείας, ανεργίας, μητρότητας, πατρότητας, σωματικής βλάβης ή σύνταξης ανικανότητας από το Ταμείο Κοινωνικών Ασφαλίσεων,
  • για οποιαδήποτε περίοδο αποχής από την εργασία λόγω γονικής άδειας.

Κατά τον υπολογισμό του δικαιώματος και του ύψους της θεσμοθετημένης σύνταξης και της σύνταξης χηρείας για ένα ασφαλισμένο άτομο που απεβίωσε κατά ή μετά την ηλικία συνταξιοδότησης, λαμβάνεται υπόψη εξομοιούμενη ασφάλιση τακτικής εκπαίδευσης μόνο για 6 χρόνια, δηλαδή μέχρι 6 ασφαλιστικές μονάδες. Αξίζει να σημειωθεί ότι για όλες τις υπόλοιπες παροχές λαμβάνεται υπόψη όλη η περίοδος εξομοιούμενης ασφάλισης τακτικής εκπαίδευσης χωρίς κανέναν περιορισμό. Προκειμένου μια ασφαλισμένη γυναίκα να είναι δικαιούχος σύνταξης ή αύξησης του ποσού της σύνταξης της, δικαιούται – για κάθε τέκνο που γέννησε ή υιοθέτησε – εξομοιούμενη ασφάλιση για περίοδο έως 156 εβδομάδες εντός των 12 ετών μετά τη γέννηση κάθε παιδιού για να καλύψει πιθανά κενά της βασικής ασφάλισης της.

• Έτος εισφορών: για τους μισθωτούς,των οποίων οι αποδοχές ορίζονται σε μηνιαία βάση, σημαίνει το ημερολογιακό έτος και για τα υπόλοιπα ασφαλισμένα άτομα σημαίνει το χρονικό διάστημα 52 ή 53 εβδομάδων που ξεκινά την πρώτη Δευτέρα κάθε έτους και τελειώνει την Κυριακή πριν από την πρώτη Δευτέρα του επόμενου έτους.
• Ουσιώδης χρόνος: όσον αφορά τις παροχές, σημαίνει την πρώτη ημέρα κατά την οποία το άτομο δικαιούται την παροχή, εάν υπέβαλε αίτηση για την εν λόγω παροχή εντός της καθορισμένης προθεσμίας.
• Περίοδος αναφοράς: η περίοδος που ξεκινά την πρώτη μέρα του έτους εισφορών κατά τη διάρκεια του οποίου το ασφαλισμένο άτομο συμπλήρωσε την ηλικία των 16 ετών και που τελειώνει την τελευταία εβδομάδα πριν από την εβδομάδα κατά την οποία το άτομο αποκτά δικαίωμα στη σύνταξη (ουσιώδης χρόνος).
• Περίοδος διακοπής της απασχόλησης:οποιεσδήποτε δύο ημέρες διακοπής της απασχόλησης, συνεχόμενες ή όχι, εντός έξι συνεχόμενων ημερών και οποιεσδήποτε τέτοιες περίοδοι διακοπής της απασχόλησης μεταξύ των οποίων δεν παρεμβάλλεται χρονικό διάστημα μεγαλύτερο των 13 εβδομάδων απασχόλησης. Αυτό σημαίνει ότι δεν πρέπει μόνο να έχουν περάσει 13 εβδομάδες, αλλά θα πρέπει επίσης να υπήρξε απασχόληση για τουλάχιστον 13 εβδομάδες.
• Πραγματική ασφάλιση: αναφέρεται σε όλες τις ασφαλιστέες αποδοχές για τις οποίες καταβλήθηκαν εισφορές.
• Πραγματική βασική ασφάλιση: αναφέρεται στις ασφαλιστέες αποδοχές κάθε έτους βάσει του οποίου καταβλήθηκαν εισφορές μέχρι του ποσού των βασικών ασφαλιστέων αποδοχών.
• Συμπληρωματική ασφάλιση: περιλαμβάνει τις ασφαλιστέες αποδοχές κάθε έτους πέραν του ποσού των βασικών ασφαλιστέων αποδοχών.
• Σχετικό έτος εισφορών:όσον αφορά τις παροχές, σημαίνει το τελευταίο έτος εισφορών πριν από το έτος παροχών, το οποίο περιλαμβάνει την ημερομηνία κατά την οποία πρέπει να ικανοποιούνται οι σχετικές με την παροχή ασφαλιστικές προϋποθέσεις (π.χ. για το πρώτο εξάμηνο του 2023 το σχετικό έτος εισφορών είναι το 2021 και για το δεύτερο εξάμηνο του 2023 το σχετικό έτος εισφορών είναι το 2022).

Έντυπα προς συμπλήρωση

• Αίτηση για σύνταξη χηρείας
• Αίτηση για επίδομα ορφανίας
• Αίτηση για βοήθημα κηδείας

Μάθετε τα δικαιώματά σας

Οι παρακάτω σύνδεσμοι ορίζουν τα νόμιμα δικαιώματά σας. Δεν είναι ιστότοποι της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και δεν αντιπροσωπεύουν τις απόψεις της Επιτροπής:

• http://www.mlsi.gov.cy/mlsi/sid/sidv2.nsf/All/9CD6011AC9CD2687C2257A87002602C6?OpenDocument
• Οδηγός επιδόματος ορφανίας, βοηθήματος κηδείας και σύνταξης χηρείας

Δημοσίευμα και ιστότοπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής:

• Επίδομα θανάτου: τα δικαιώματά σας στο εξωτερικό ως πολίτης της ΕΕ

Επικοινωνία

Υπηρεσίες Κοινωνικών Ασφαλίσεων

Κεντρικά Γραφεία

Λεωφόρος Βύρωνος 7

1465 Λευκωσία

ΚΥΠΡΟΣ

http://www.mlsi.gov.cy/sid