W ramach projektu ARTWEI stworzono kodeks postępowania oraz narzędzia na potrzeby zarządzania wodami przejściowymi w obszarach przygranicznych. Projekt dotyczył czterech akwenów południowego Bałtyku — Zalewu Kurońskiego, Zalewu Wiślanego, Zalewu Szczecińskiego i cieśniny Sund — jednak jego osiągnięcia będzie można wykorzystać w celu wspólnego zarządzania wodami przejściowymi w dowolnym miejscu.
- 09 November 2016
Szkolenie zorganizowane w ramach projektu ARTWEI dało nam umiejętności niezbędne do zacieśnienia współpracy z naszymi partnerami z drugiej strony granicy, w rosyjskiej części Mierzei Kurońskiej (Park Narodowy Mierzei Kurońskiej). Odbyliśmy już kilka wspólnych spotkań, zaś dzięki przyszłej współpracy opartej na kodeksie postępowania będziemy mogli wspólnie stawić czoła problemowi eutrofizacji i zapewnić integralność środowiskową Mierzei Kurońskiej.
Wody przejściowe to zbiorniki słonawych wód powierzchniowych zasilane zarówno wodą słoną, jak i słodką. Zalicza się do nich fiordy, estuaria, zalewy i delty. Ekosystemy te ulegają coraz większej presji z powodu rosnącej popularności wśród turystów i wpływu eutrofizacji (woda z nadmiarem zawiązków fosforu i azotu), co prowadzi do kwitnienia bakterii latem i może skutkować śnięciem ryb i zmniejszaniem się populacji innych zwierząt wodnych.
Kodeks postępowania stworzony w ramach projektu ARTWEI zawiera wytyczne dotyczące transgranicznego zarządzania wodami przejściowymi. W oparciu o miejscowe przykłady w wytycznych zawarto środki i zalecenia, które można wykorzystać w podobnym kontekście w innych obszarach Unii Europejskiej i poza nią.
Doświadczenia i wnioski
W ramach projektu opracowano zestaw zintegrowanych narzędzi zarządzania strefami przybrzeżnymi, uzupełnione studiami przypadków, w których podkreślono doświadczenia i wnioski oraz kluczowe czynniki sukcesu i ryzyka w kontekście poprawy współpracy i wspólnego zarządzania przygranicznymi wodami przejściowymi. Studia przypadku obejmują:
zintegrowane strategie przygranicznego zarządzania wodami przejściowymi na wschodniej granicy Unii Europejskiej;wycenę ekonomiczną linearnych i przestrzennych siedlisk przyrzecznych Zalewu Kurońskiego;transgraniczną ochronę zasobów ryb na obszarze Cieśniny Sund;zarządzanie obszarami NATURA 2000 wewnątrz i wokół Zalewu Szczecińskiego;współpracę przygraniczną w rozwiązywaniu kwestii zagrożenia naturalnego oraz pomocy w nagłych przypadkach na obszarze Zalewu Kurońskiego dzielonego przez Litwę i Rosję;zarządzanie urobkiem z pogłębiania dna Zalewu Szczecińskiego;Forum Morza Wattowego — jednostkę interesariuszy wód przejściowych;zarządzanie transgranicznymi akwenami wód przejściowych Irlandii;długotrwałą współpracę pomiędzy interesariuszami dorzecza rzeki Roia — Francją, Włochami i Monako;transgraniczną ocenę wpływu na środowisko w przypadku projektów połączeń poprzez Cieśniny Duńskie.Dobre praktyki
Kodeks postępowania okazuje się bardzo przydatny. Przykładowo litewskie Ministerstwo Środowiska opiera się na kodeksie przy prowadzeniu współpracy transgranicznej ze swoim rosyjskim odpowiednikiem działającym na obszarze Mierzei Kurońskiej. Także niemiecko-polska współpraca regionalna w obszarze Zalewu Szczecińskiego ożywiła się dzięki zastosowaniu kodeksu postępowania. Grupy robocze działające w obszarze przygranicznych wód przejściowych regionu Morza Bałtyckiego przyjęły wiele wytycznych i najlepszych praktyk powstałych w ramach projektu ARTWEI.
Łączna wartość inwestycji i dofinansowania UE
Łącznie w projekt ARTWEI — „Działania dotyczące wzmocnienia środowiskowej integralności wód przejściowych” zainwestowano 1 335 969 EUR, z czego wkład ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR) wyniósł 1 110 982 EUR w ramach „Programu Współpracy Transgranicznej Południowy Bałtyk 2007–2013”.