πρόγραμμα στο πλαίσιο του στόχου σύγκλισης, συγχρηματοδοτούμενο από το ΕΤΠΑ και το Ταμείο Συνοχής
Επιχειρησιακό πρόγραμμα 'Περιβάλλον και αειφόρος ανάπτυξη'
Περιγραφη του ΕΡΓΟΥ
Στις 5 Νοεμβρίου 2007 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε το επιχειρησιακό πρόγραμμα «Περιβάλλον και αειφόρος ανάπτυξη» στην Ελλάδα για την περίοδο 2007-2013. Το πρόγραμμα αυτό προβλέπει κοινοτική στήριξη μέσω του ΕΤΠΑ για οκτώ ελληνικές περιφέρειες στο πλαίσιο του στόχου σύγκλισης (δεν περιλαμβάνονται οι περιφέρειες «σταδιακής κατάργησης») και μέσω του Ταμείου Συνοχής, το οποίο παρεμβαίνει σε ολόκληρη τη χώρα, συμπεριλαμβανομένων των περιοχών «σταδιακής κατάργησης» και «σταδιακής εισαγωγής».
Ο συνολικός προϋπολογισμός του προγράμματος είναι 2.250 εκατομμύρια ευρώ. Οι κοινοτικές επενδύσεις μέσω του ΕΤΠΑ ανέρχονται σε 220 εκατομμύρια ευρώ και μέσω του Ταμείου Συνοχής σε 1.580 εκατομμύρια ευρώ.
1. Σκοπός και στόχος των επενδύσεων της ΕΕ
Στο πλαίσιο των προηγούμενων περιόδων προγραμματισμού επενδύθηκαν μεγάλα ποσά για την κάλυψη των κύριων αναγκών της Ελλάδας για περιβαλλοντικές υποδομές. Εντούτοις, εξακολουθεί να υπάρχει σημαντικό έλλειμμα. Από την άλλη πλευρά, η αειφόρος ανάπτυξη παρουσιάζει ευκαιρίες για την ενσωμάτωση της περιβαλλοντικής διάστασης στο σχεδιασμό των διαφόρων θεματικών πολιτικών, σύμφωνα με την κοινοτική νομοθεσία.
Ο στόχος για την περίοδο 2007-2013 δεν είναι απλώς η ενσωμάτωση της περιβαλλοντικής νομοθεσίας της ΕΕ στην εθνική νομοθεσία, αλλά η επίτευξη πραγματικής σύγκλισης με το ευρωπαϊκό περιβαλλοντικό «κοινοτικό κεκτημένο», έτσι ώστε να αντιμετωπιστούν οι πραγματικές ανάγκες όσον αφορά την περιβαλλοντική προστασία και την ανάπτυξη ενός μοντέλου που θα οδηγήσει στην αειφόρο ανάπτυξη.
Οι κύριες περιβαλλοντικές παρεμβάσεις στην Ελλάδα για την περίοδο 2007-2013 σχετίζονται με την ολοκληρωμένη διαχείριση των στερεών αποβλήτων, την ορθολογική χρήση των υδατικών πόρων, τις σύγχρονες εγκαταστάσεις λυμάτων, την προστασία των φυσικών πόρων και την αποτελεσματική αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών κινδύνων (π.χ. απερήμωση, ξηρασία, πυρκαγιές και πλημμύρες, θαλάσσια ρύπανση). Το πρόγραμμα θα συμβάλει στην οικονομική μεγέθυνση μέσω της αποτελεσματικότερης χρήσης των πόρων, όπως η επαναχρησιμοποίηση, η ανακύκλωση και η ανάκτηση των στερεών αποβλήτων. Το πρόγραμμα θα υποστηρίξει παρεμβάσεις οι οποίες, εκτός από τις επενδύσεις στους τομείς της ενέργειας και των μεταφορών, οι οποίες θα καλυφθούν από άλλα εθνικά προγράμματα, θα συμβάλουν στην καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής.
2. Αναμενόμενος αντίκτυπος των επενδύσεων
Για παράδειγμα, ο αναμενόμενος αντίκτυπος στον τομέα των υποδομών στερεών αποβλήτων στις περιφέρειες παρέμβασης είναι ότι θα εξυπηρετείται το 100% του πληθυσμού. Επίσης θα εξυπηρετείται το 100% του πληθυσμού μέσω των έργων επεξεργασίας υδάτων για τις οικιστικές περιοχές Β και Γ ειδικότερα. Στον τομέα των βιώσιμων μεταφορών, θα εξυπηρετηθούν ακόμη 430.000 άτομα στη βόρεια Ελλάδα, ενώ αναμένεται ότι τα αέρια θερμοκηπίου θα μειωθούν σε 0,003%. Στον τομέα της πρόληψης του περιβαλλοντικού κινδύνου προβλέπεται ότι τα αντιπλημμυρικά έργα θα καλύψουν 539Km2 προστατευόμενων λεκανών απορροής, ενώ θα ενισχυθούν οκτώ (8) τμήματα του πυροσβεστικού σώματος. Στον τομέα της βιοποικιλότητας, το 50% των περιοχών Natura 2000 θα προστατευθούν πλήρως με επαρκή σχέδια διαχείρισης.
Τέλος, το νέο πρόγραμμα θα εξασφαλίσει την περαιτέρω ανάπτυξη των διαφόρων περιβαλλοντικών υπηρεσιών, έτσι ώστε να βελτιωθεί η αποτελεσματικότητα της δημόσιας διοίκησης όσον αφορά την εφαρμογή της περιβαλλοντικής πολιτικής και να εξασφαλιστεί η υλοποίηση μιας σειράς εκστρατειών ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης.
3. Προτεραιότητες
Στο πρόγραμμα αυτό ορίζονται έντεκα προτεραιότητες· πέντε (5) από αυτές εμπίπτουν στο Ταμείο Συνοχής και έξι (6) στο ΕΤΠΑ. Ειδικότερα:
Α. ΤΑΜΕΙΟ ΣΥΝΟΧΗΣ
Προτεραιότητα 1 - Ατμοσφαιρικό περιβάλλον και αστικές μεταφορές, κλιματική αλλαγή, ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ΑΠΕ)
Ο στρατηγικός στόχος αυτού του άξονα προτεραιότητας σχετίζεται με την εξοικονόμηση ενέργειας, την προώθηση των ΑΠΕ και τη στήριξη της αυτονομίας και της ασφάλειας ενεργειακού εφοδιασμού με τη χρήση των ΑΠΕ. Επιπλέον, θα προωθηθούν οι βιώσιμες υποδομές μεταφορών και θα καταπολεμηθεί η κλιματική αλλαγή.
Προτεραιότητα 2 - Προστασία και διαχείριση υδατικών πόρων
Ο κύριος στόχος αυτής της προτεραιότητας είναι η αποτελεσματική προστασία της ποιότητας των υδάτινων αποδεκτών σύμφωνα με την οδηγία για τα λύματα (91/271) καθώς και η διασφάλιση της παροχής πόσιμου νερού επαρκούς σε ποσότητα και ποιότητα σε επιλεγμένα αστικά κέντρα και σε τουριστικές περιοχές της χώρας, συμπεριλαμβανομένων των περιοχών με οξυμένα προβλήματα λειψυδρίας.
Προτεραιότητα 3 - Πρόληψη περιβαλλοντικού κινδύνου
Η προτεραιότητα αυτή αποσκοπεί στην ενίσχυση των υποδομών πρόληψης και αντιμετώπισης περιβαλλοντικού κινδύνου, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά υποδομές αντιπλημμυρικής προστασίας.
Προτεραιότητα 4 - Στερεά απόβλητα και προστασία του εδάφους
Ο βασικός στόχος αυτής της προτεραιότητας είναι να υλοποιηθούν αποτελεσματικά οι περιφερειακοί σχεδιασμοί διαχείρισης στερεών αποβλήτων (ΠΣΔΣΑ), οι οποίοι προβλέπουν ένα συνδυασμό μέτρων πολιτικής για τη μείωση της παραγωγής αποβλήτων, την ενθάρρυνση της επαναχρησιμοποίησης και της ανακύκλωσης, καθώς και την ολοκληρωμένη διαχείριση του βιοαποδομήσιμου κλάσματος και την ασφαλή διάθεση των παραγόμενων στερεών αποβλήτων σε χώρους υγειονομικής ταφής. Περιλαμβάνει την επέκταση και ολοκλήρωση των συστημάτων εναλλακτικής διαχείρισης συσκευασιών (SEDA) για χαρτί, γυαλί, αλουμίνιο, ηλεκτρονικούς εξοπλισμούς, οχήματα μετά το τέλος του κύκλου ζωής τους κ.λπ., έτσι ώστε να επιτευχθούν οι στόχοι που έχουν τεθεί από την κοινοτική νομοθεσία. Επιπλέον, σε συνέργεια με τα περιφερειακά επιχειρησιακά προγράμματα, σχεδιάζεται να μειωθούν οι ποσότητες των παραγόμενων στερεών αποβλήτων που διατίθενται σε χώρους υγειονομικής ταφής και να ενθαρρυνθούν η ανακύκλωση και η κομποστοποίηση.
Προτεραιότητα 5 - Τεχνική Βοήθεια
Ο στόχος είναι η υποστήριξη της διαχειριστικής αρχής του προγράμματος και των τελικών δικαιούχων του στην αποτελεσματική υλοποίηση του προγράμματος και των έργων.
Β. ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΤΑΜΕΙΟ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ
Προτεραιότητα 6 - Ατμοσφαιρικό περιβάλλον και κλιματική αλλαγή
Ο στόχος αυτής της προτεραιότητας είναι η προστασία του ατμοσφαιρικού περιβάλλοντος από τη ρύπανση που προκαλούν οι εκπομπές αερίων ρύπων. Αυτό θα επιτευχθεί με την εκπόνηση στρατηγικών μελετών και τη δημιουργία των εργαλείων και μηχανισμών που απαιτούνται για την αποτελεσματική εφαρμογή της εθνικής νομοθεσίας. Προγραμματίζονται επίσης μέτρα που αποσκοπούν στη συστηματική παρακολούθηση και καταγραφή της ποιότητας του ατμοσφαιρικού περιβάλλοντος.
Προτεραιότητα 7 - Διαχείριση υδατικών πόρων
Ο βασικός στόχος αυτής της προτεραιότητας είναι η διασφάλιση της ορθολογικής και αειφόρου διαχείρισης των υδατικών πόρων της χώρας. Αυτό θα επιτευχθεί περαιτέρω με την πλήρη εφαρμογή της οδηγίας 60/2000 για τα ύδατα. Για το σκοπό αυτό, προγράμματα παρακολούθησης, σχέδια διαχείρισης ανά λεκάνη απορροής, συμπεριλαμβανομένων μέτρων για την εξασφάλιση της αποτελεσματικής εφαρμογής και παρακολούθησης, είναι ορισμένες από τις προγραμματισμένες απαραίτητες ενέργειες.
Προτεραιότητα 8 - Πρόληψη περιβαλλοντικού κινδύνου
Ο στόχος είναι η ενίσχυση και βελτίωση της αποτελεσματικότητας της δημόσιας διοίκησης στην πρόληψη και αντιμετώπιση του περιβαλλοντικού κινδύνου μέσω της οργάνωσης ενός πλήρως ανεπτυγμένου δικτύου πολιτικής προστασίας με έμφαση στην πρόληψη, το οποίο δίνει τη δυνατότητα για άμεση επέμβαση και αποκατάσταση. Η στρατηγική για την επίτευξη του στόχου αυτού αφορά κυρίως τα αντιπλημμυρικά έργα και τις αντιπυρικές παρεμβάσεις, συμπεριλαμβανομένων των αντισεισμικών ενεργειών. Επίσης, ιδιαίτερη μέριμνα θα ληφθεί για τη βελτίωση της πρόληψης και αντιμετώπισης των τεχνολογικών ατυχημάτων μεγάλης έκτασης.
Προτεραιότητα 9 - Προστασία της φύσης και της βιοποικιλότητας
Ο στρατηγικός στόχος αυτού του άξονα προτεραιότητας είναι η προστασία της φύσης και της βιοποικιλότητας. Αυτό θα επιτευχθεί με την προστασία των οικοτόπων, καθώς και με την ίδρυση και στήριξη των φορέων διαχείρισης των προστατευόμενων περιοχών και των περιοχών οικολογικού ενδιαφέροντος, συμπεριλαμβανομένης της προστασίας των πτηνών.
Προτεραιότητα 10 - Θεσμοί
Ο στόχος είναι η βελτίωση της διοικητικής αποτελεσματικότητας και ικανότητας του υπουργείου Περιβάλλοντος και άλλων περιβαλλοντικών φορέων που είναι υπεύθυνοι για την εφαρμογή και την προώθηση της περιβαλλοντικής πολιτικής. Επιπλέον, προβλέπονται ενέργειες για την τόνωση και την ενθάρρυνση της συμμετοχής όλων των παραγόντων -από τις επιχειρήσεις και τους πολίτες μέχρι τις ΜΚΟ και τους κοινωνικούς εταίρους- στην εξασφάλιση της διάδοσης της πληροφόρησης σχετικά με το περιβάλλον, προς όφελος των πολιτών γενικά.
Προτεραιότητα 11 - Τεχνική Βοήθεια
Ο στόχος είναι η υποστήριξη της διαχειριστικής αρχής του προγράμματος και των τελικών δικαιούχων του στην υλοποίηση του προγράμματος και των έργων.
4. Διαχειριστική Αρχή
Χρηματοοικονομικές πληροφορίες
Κατανομή των οικονομικών κατά άξονα προτεραιότητας
| Άξονας προτεραιότητας | Επένδυση της ΕΕ | Εθνική δημόσια συνεισφορά | Συνολική δημόσια συνεισφορά |
|---|---|---|---|
| Προστασία ατμοσφαιρικού περιβάλλοντος–Αντιμετώπιση κλιματικής αλλαγής–Ανανεώσιμες πηγές ενέργειας | 272.190.000,00 | 68.047.500,00 | 340.237.500,00 |
| Προστασία και διαχείριση υδατικών πόρων | 791.820.000,00 | 197.955.000,00 | 989.775.000,00 |
| Πρόληψη και αντιμετώπιση περιβαλλοντικού κινδύνου | 316.000.000,00 | 79.000.000,00 | 395.000.000,00 |
| Προστασία εδαφικών συστημάτων και διαχείριση στερεών αποβλήτων | 179.380.000,00 | 44.845.000,00 | 224.225.000,00 |
| Τεχνική βοήθεια Ταμείου Συνοχής | 20.610.000,00 | 5.152.500,00 | 25.762.500,00 |
| Προστασία ατμοσφαιρικού περιβάλλοντος–Αντιμετώπιση κλιματικής αλλαγής | 18.400.000,00 | 4.600.000,00 | 23.000.000,00 |
| Προστασία και διαχείριση υδατικών πόρων | 16.000.000,00 | 4.000.000,00 | 20.000.000,00 |
| Πρόληψη και αντιμετώπιση περιβαλλοντικού κινδύνου | 32.000.000,00 | 8.000.000,00 | 40.000.000,00 |
| Προστασία φυσικού περιβάλλοντος και βιοποικιλότητας | 107.610.000,00 | 26.902.500,00 | 134.512.500,00 |
| Θεσμοί και μηχανισμοί | 41.990.000,00 | 10.497.500,00 | 52.487.500,00 |
| Τεχνική Βοήθεια ΕΤΠΑ | 4.000.000,00 | 1.000.000,00 | 5.000.000,00 |
| Σύνολο | 1.800.000.000,00 | 450.000.000,00 | 2.250.000.000,00 |