θαλάσσια πολιτική

Διεθνής διακυβέρνηση των ωκεανών: ένα θεματολόγιο για το μέλλον των ωκεανών μας.

Διεθνής διακυβέρνηση των ωκεανών: ένα θεματολόγιο για το μέλλον των ωκεανών μας.

Διεθνής διακυβέρνηση των ωκεανών: ένα θεματολόγιο για το μέλλον των ωκεανών μας.

Στις 10 Νοεμβρίου 2016 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και η Ύπατη Εκπρόσωπος της ΕΕ παρουσίασαν ένα κοινό θεματολόγιο για το μέλλον των ωκεανών μας, στο οποίο προτείνονται 50 δράσεις για μια ασφαλή, καθαρή και βιώσιμη διαχείριση των ωκεανών στην Ευρώπη και σ’ ολόκληρο τον κόσμο.

Ένα νέο θεματολόγιο για τους ωκεανούς

Η κοινή ανακοίνωση για τη διεθνή διακυβέρνηση των ωκεανών βασίζεται σε μια ευρέως διαδεδομένη αντίληψη ότι το πλαίσιο διακυβέρνησης των ωκεανών πρέπει να ενισχυθεί, ότι οι πιέσεις που δέχονται οι ωκεανοί πρέπει να μειωθούν και ότι οι ωκεανοί σ’ όλο τον κόσμο πρέπει να χρησιμοποιούνται με βιώσιμο τρόπο. Τονίζει επίσης ότι η καλύτερη γνώση των ωκεανών είναι απαραίτητη για να επιτευχθούν οι στόχοι αυτοί.

Στην κοινή ανακοίνωση προτείνονται τρόποι με τους οποίους η ΕΕ μπορεί να ενισχύσει τον ρόλο της σε περιφερειακό και παγκόσμιο επίπεδο για τη διαμόρφωση του τρόπου διαχείρισης και χρήσης των ωκεανών. Συγκεκριμένα, καθορίζονται λεπτομερείς δράσεις όσον αφορά τη διεθνή διακυβέρνηση σε τρεις τομείς προτεραιότητας:

  1. Βελτίωση του πλαισίου της διεθνούς διακυβέρνησης των ωκεανών
  2. Μείωση των πιέσεων που ασκούνται στους ωκεανούς από τον άνθρωπο και δημιουργία συνθηκών για μια βιώσιμη γαλάζια οικονομία
  3. Ενίσχυση της έρευνας και των δεδομένων για τους ωκεανούς σε διεθνές επίπεδο.

Η κοινή ανακοίνωση αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της απάντησης της ΕΕ στο Θεματολόγιο των Ηνωμένων Εθνών για τη βιώσιμη ανάπτυξη με ορίζοντα το 2030, ιδίως όσον αφορά το στόχο της βιώσιμης ανάπτυξης 14 που αφορά τη «διατήρηση και βιώσιμη χρήση των ωκεανών, των θαλασσών και των θαλάσσιων πόρων». Βασίζεται στην πολιτική εντολή που δόθηκε από τον πρόεδρο Γιούνκερ στον επίτροπο Βέλα να αναλάβει τη διαμόρφωση της διεθνούς διακυβέρνησης των ωκεανών στο πλαίσιο του ΟΗΕ, σε άλλα πολυμερή φόρα και διμερώς, με σημαντικούς διεθνείς εταίρους.

Τι είναι η διεθνής διακυβέρνηση των ωκεανών;

Η διεθνής διακυβέρνηση των ωκεανών έχει να κάνει με τη διαχείριση και τη χρήση των ωκεανών και των πόρων τους σε παγκόσμιο επίπεδο, με τρόπο που να διατηρεί τους ωκεανούς υγιείς, παραγωγικούς, ασφαλείς, προστατευμένους και ανθεκτικούς.

Σήμερα, το 60% των ωκεανών βρίσκεται εκτός ορίων εθνικής δικαιοδοσίας. Αυτό συνεπάγεται κοινή ευθύνη σε διεθνές επίπεδο. Με βάση τη σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το δίκαιο της θάλασσας, έχει θεσμοθετηθεί πληθώρα δικαιοδοτικών δικαιωμάτων, θεσμών και ειδικών πλαισίων που διέπουν τον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι πρέπει να χρησιμοποιούν τα ύδατα αυτά.
 
Η δράση της ΕΕ για τη διεθνή διακυβέρνηση των ωκεανών έχει ως στόχο να προωθήσει τη συνεργασία, βάσει του πλαισίου αυτού, με άλλους φορείς για τη βελτίωση της κατάστασης των ωκεανών που αποτελούν κοινό αγαθό για όλα τα κράτη.

Γιατί πρέπει να αναλάβουμε δράση;

Οι υγιείς ωκεανοί έχουν ζωτική σημασία για την ανθρωπότητα: ως ρυθμιστές του κλίματος, ως πηγή για την παγκόσμια επισιτιστική ασφάλεια και την ανθρώπινη υγεία, και ως κινητήρια δύναμη για την οικονομική ανάπτυξη. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του ΟΟΣΑ, οι βιομηχανίες που βασίζονται στους ωκεανούς συνεισφέρουν στην παγκόσμια ακαθάριστη προστιθέμενη αξία περίπου 1,3 τρισ. ευρώ. Οι ωκεανοί φιλοξενούν επίσης μια πλούσια, εύθραυστη και σε μεγάλο βαθμό ανεξερεύνητη βιοποικιλότητα, η οποία προσφέρει ένα ευρύ φάσμα σημαντικών οικοσυστημικών υπηρεσιών. Για παράδειγμα, οι ωκεανοί παράγουν το ήμισυ του οξυγόνου της ατμόσφαιρας της γης και απορροφούν το 25% των εκπομπών C02.

Ωστόσο, δεδομένου ότι ο παγκόσμιος πληθυσμός αναμένεται να φτάσει τα 9-10 δισεκατομμύρια μέχρι το 2050, οι πιέσεις στους ωκεανούς αναμένεται να αυξηθούν. Ο παγκόσμιος ανταγωνισμός για πρώτες ύλες, τρόφιμα και νερό θα γίνει πιο έντονος, ενώ η παράνομη αλιεία, η πειρατεία, η κλιματική αλλαγή και η θαλάσσια ρύπανση απειλούν ήδη την υγεία των ωκεανών μας. Επιπλέον, η γαλάζια οικονομία εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την παγκόσμια οικονομία και τους παγκόσμιους κανόνες.

Μετά από διαβουλεύσεις με τις κυβερνήσεις και διάφορους άλλους ενδιαφερόμενους φορείς, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κατέληξε στο συμπέρασμα ότι το ισχύον πλαίσιο για τη διεθνή διακυβέρνηση των ωκεανών δεν είναι αρκετά αποτελεσματικό για την αντιμετώπιση αυτών των κοινών προκλήσεων. Η κοινή ανακοίνωση που εκδόθηκε τον Νοέμβριο του 2016 σκοπό έχει να επανορθώσει αυτή την κατάσταση. Ως μεγάλη παγκόσμια δύναμη, η Ευρωπαϊκή Ένωση καθορίζει τη στάση της για μια καλύτερη διακυβέρνηση των ωκεανών, κάνοντας έκκληση για μια διατομεακή διεθνή προσέγγιση βάσει κανόνων.

Τι έχει γίνει μέχρι σήμερα;

Η Ευρωπαϊκή Ένωση είχε αναλάβει αποφασιστική δράση υπέρ των ωκεανών μας ακόμη και πριν από την έκδοση της κοινής ανακοίνωσης. Μόνο τα τελευταία 10 χρόνια η ΕΕ:

- ενέκρινε μια ολιστική προσέγγιση για όλα τα θαλάσσια και ναυτιλιακά θέματα: την Ολοκληρωμένη Θαλάσσια Πολιτική της ΕΕ;

- θέσπισε μια δέσμη αυστηρών υποχρεωτικών περιβαλλοντικών κανόνων, ώστε να διασφαλίζεται ότι οι ευρωπαϊκοί ναυτιλιακοί φορείς χρησιμοποιούν τους θαλάσσιους πόρους με βιώσιμο τρόπο, οπουδήποτε κι αν επιχειρούν

- ανέπτυξε μια στρατηγική σε επίπεδο ΕΕ για την τόνωση της βιώσιμης και χωρίς αποκλεισμούς γαλάζιας ανάπτυξης, ενσωματώνοντας τα θέματα της γαλάζιας οικονομίας στις εξωτερικές πολιτικές όσον αφορά τους φυσικούς πόρους, την ενέργεια, το εμπόριο, την ανάπτυξη και την ασφάλεια

- θέσπισε περιφερειακές στρατηγικές για την αντιμετώπιση κοινών προκλήσεων και την αξιοποίηση δυνατοτήτων, σε στενή συνεργασία με τρίτες χώρες και ενδιαφερόμενους φορείς της κοινωνίας των πολιτών και του ιδιωτικού τομέα

- διέθεσε το ποσό των 350 περίπου εκατ. ευρώ ετησίως για τη θαλάσσια έρευνα, βελτιώνοντας τη συνεργασία και την ανταλλαγή πληροφοριών, και καθιστώντας τα ναυτιλιακά δεδομένα προσβάσιμα στο ευρύ κοινό

- συμμετείχε σε διεθνή και διατομεακά φόρουμ για την αντιμετώπιση της κοινής πρόκλησης για την εξασφάλιση προστατευμένων, ασφαλών, καθαρών και παραγωγικών θαλασσών και ωκεανών σ’ όλο τον κόσμο. 

- ενέκρινε τη στρατηγική της ΕΕ για την ασφάλεια των θαλασσών, ένα ολοκληρωμένο κοινό εργαλείο για τον εντοπισμό, την πρόληψη και την αντιμετώπιση των προκλήσεων που αφορούν την ασφάλεια.

Επίσημα έγγραφα

  • Κοινή ανακοίνωση: Θεματολόγιο για τη διεθνή διακυβέρνηση των ωκεανών για το μέλλον των ωκεανών μας (JOIN(2016) 49)
  • Σύνοψη των αποτελεσμάτων της διαβούλευσης σχετικά με τη διεθνή διακυβέρνηση των ωκεανών (SWD(2016) 352)
  • Αναπτύσσοντας τη διεθνή διάσταση της ολοκληρωμένης θαλάσσιας πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης (COM(2009)536)
  • Συμβολή της οδηγίας-πλαισίου για τη θαλάσσια στρατηγική (2008/56/ΕΚ) στην εκπλήρωση υφισταμένων υποχρεώσεων, δεσμεύσεων και πρωτοβουλιών των κρατών μελών ή της ΕΕ σε ενωσιακό ή διεθνές επίπεδο σε θέματα προστασίας του περιβάλλοντος στα θαλάσσια ύδατα (COM/2012/0662)

Περισσότερες πληροφορίες

Θαλάσσια πολιτική