Działania UE na rzecz zwiększenia bezpieczeństwa żywnościowego na świecie

Unia Europejska próbuje przywrócić światowe bezpieczeństwo żywnościowe w drodze współpracy międzynarodowej. Organizuje również pomoc humanitarną i wsparcie dla najbardziej dotkniętych gospodarstw rolnych.

Rosyjska inwazja na Ukrainę odbija się echem na całym świecie. Ma wpływ na życie i źródła utrzymania milionów ludzi na świecie, którzy boją się, że nie będzie ich stać na ogrzanie swoich domów i nakarmienie swoich dzieci. Ursula von der Leyen, przewodnicząca Komisji Europejskiej

Agresja Rosji wpędza świat w kryzys żywnościowy

Rosyjska inwazja na Ukrainę bezpośrednio wpływa na bezpieczeństwo żywnościowe milionów ludzi na całym świecie. Wzrosły koszty w całym łańcuchu dostaw żywności. Wyższe koszty energii i nawozów destabilizują rynki rolne, zakłócone są przepływy handlowe między innymi krajami a Ukrainą i Rosją.

	Sama Ukraina jest źródłem ponad połowy dostaw pszenicy dla Światowego Programu Żywnościowego. Ostrzał i bombardowanie uniemożliwiają ukraińskim rolnikom obsiewanie pól.
	Rosja celowo atakuje i niszczy maszyny rolnicze, zapasy żywności oraz zdolności przetwórcze i transportowe w Ukrainie.
	Rosja ogranicza eksport żywności i blokuje setki statków wypełnionych pszenicą na Morzu Czarnym.
	Sankcje UE nałożone na Rosję i Białoruś nie dotyczą sektora rolnego. Zakup, import i transport produktów rolnych i spożywczych nie są objęte zakazem nałożonym na statki pod banderą rosyjską.

Reakcja UE

UE, długoletni i wiarygodny partner krajów na całym świecie, pracuje nad zapewnieniem światowego bezpieczeństwa żywnościowego i budowaniem odpornych systemów żywnościowych.

Dostępność żywności w UE nie jest w tej chwili zagrożona, ponieważ kontynent europejski jest w dużej mierze samowystarczalny pod względem wielu produktów rolnych. Nasz sektor rolny jest jednak importerem netto niektórych produktów, np. białka paszowego. Tego rodzaju podatność na zagrożenia, wraz z wysokimi kosztami nakładów, takich jak nawozy i energia ze źródeł kopalnych, stawia przed rolnikami problemy związane z produkcją i rodzi ryzyko wzrostu cen żywności.

Komisja Europejska proponuje różne krótko- i średnioterminowe działania mające na celu zwiększenie bezpieczeństwa żywnościowego na świecie oraz wsparcie rolników i konsumentów w UE w świetle rosnących cen żywności i kosztów produkcji.

Co robimy?

	Pomagamy w transporcie zboża z Ukrainy.
	Wspieramy słabsze grupy społeczne.
	Zwiększamy naszą produkcję żywności.
	Znosimy ograniczenia w handlu żywnością i promujemy multilateralizm.

Wzmocnienie światowego bezpieczeństwa żywnościowego

• 8 mld euro zainwestowanych przez UE w bezpieczeństwo żywnościowe na całym świecie (2020–2024)
• Ponad 70 krajów otrzyma wsparcie w zwiększaniu odporności systemów żywnościowych.

Komisja robi wszystko co w jej mocy, aby UE, jako eksporter netto żywności i największy producent artykułów rolno-spożywczych, wniosła swój wkład w bezpieczeństwo żywnościowe na świecie. UE jest głównym dostawcą pomocy humanitarnej i rozwojowej w obszarze żywności i systemów żywnościowych.

Zarówno potrzeby humanitarne, jak i koszty ich zaspokajania prawdopodobnie wzrosną, co jeszcze bardziej utrudni niesienie pomocy humanitarnej. Od 2015 r. UE wydaje co najmniej 350 mln euro rocznie na humanitarne wsparcie żywnościowe. W latach 2020–2024 UE zainwestuje 8 mld euro w bezpieczeństwo żywnościowe na całym świecie. W latach 2021–2027 UE będzie wspierać systemy żywnościowe w około 70 krajach partnerskich.

• 6 kwietnia UE i państwa członkowskie zobowiązały się przeznaczyć ponad 1 mld euro na działania związane z bezpieczeństwem żywnościowym w regionie Sahelu. 
• 26 kwietnia UE i państwa członkowskie zadeklarowały gotowość przeznaczenia 633 mln euro na pilne wsparcie oraz wzmocnienie systemów żywnościowych i odporności w Rogu Afryki.
• 14 listopada Komisja ogłosiła nowy pakiet pomocy humanitarnej o wartości 210 mln euro przeznaczony dla 15 krajów najbardziej dotkniętych dramatycznymi skutkami pogłębiającego się braku bezpieczeństwa żywnościowego.

W odniesieniu do swych południowych sąsiadów UE przyjęła pakiet wsparcia w wysokości 225 mln euro, który ma złagodzić skutki potencjalnych nowych kryzysów żywnościowych spowodowanych dużą zależnością od importu żywności, zakłóconego przez wojnę.

UE będzie również nadal stanowczo sprzeciwiać się ograniczeniom i zakazom eksportu żywności oraz zdecydowanie popierać dobrze funkcjonujący jednolity rynek.

Ten głęboki kryzys potwierdza, że musimy przyspieszyć globalną transformację systemu żywnościowego w kierunku zrównoważonego rozwoju i odporności, aby lepiej przygotować się na przyszłe kryzysy. W następstwie szczytu ONZ w sprawie systemów żywnościowych w 2021 r. Komisja zawarła osiem globalnych koalicji, których celem jest transformacja systemu żywnościowego, odporność i zrównoważony wzrost wydajności.

Wsparcie dla Ukrainy

UE dokłada wszelkich starań, aby zablokowane w Ukrainie zboże trafiło na światowe rynki. Ukraińcy zyskaliby w ten sposób tak bardzo potrzebne im dochody, a Światowy Program Żywnościowy – niezbędne dostawy zboża.   UE otwiera korytarze solidarnościowe i finansuje różne rodzaje transportu, tak aby ukraińskie zboże mogło dotrzeć do krajów najbardziej potrzebujących pomocy.

• Korytarze solidarnościowe między UE a Ukrainą kluczowe korytarze dla eksportu ukraińskich produktów rolnych
• 15 milionów ton produktów rolnych wyeksportowanych z Ukrainy dzięki korytarzom solidarnościowym
• 1 miliard euro zainwestowany przez Komisję Europejską i jej partnerów w utrzymanie korytarzy solidarnościowych i zwiększenie ich przepustowości

UE zwiększa również własną produkcję, aby zmniejszyć presję na światowe rynki żywności, oraz współpracuje ze Światowym Programem Żywnościowym, tak aby dostępne zapasy i dodatkowa produkcja mogły dotrzeć do krajów potrzebujących po przystępnych cenach.

Komisja wspiera Ukrainę także w opracowywaniu i wdrażaniu krótko- i średnioterminowej strategii bezpieczeństwa żywnościowego, aby zapewnić w miarę możliwości otrzymywanie środków przez gospodarstwa rolne oraz aby utrzymać infrastrukturę transportową i magazynową, tak by Ukraina mogła wyżywić swoich obywateli i w przyszłości odzyskać kontrolę rynków eksportowych.

Solidarność UE z Ukrainą

Wsparcie dla rolników w UE

Rolnicy najbardziej dotknięci wyższymi kosztami produkcji i zamknięciem rynków eksportowych otrzymają bezpośrednie wsparcie z puli 500 mln euro rozdzielonych w ramach przydziałów krajowych. Kraje UE mogą uzupełnić to wsparcie środkami krajowymi do wysokości 200 proc.   Aby zaradzić trudnościom w przepływie środków pieniężnych, z jakimi borykają się obecnie rolnicy, kraje UE będą mogły dokonywać zwiększonych płatności bezpośrednich w ramach WPR z góry.

Komisja już teraz:

• przyznała wyjątkowe i tymczasowe odstępstwo umożliwiające uprawę gruntów odłogowanych w UE, jednocześnie utrzymując pełne płatności dla rolników z tytułu zazieleniania
• zaproponowała nowe tymczasowe ramy kryzysowe, które obejmą również rolników, producentów nawozów i sektor rybołówstwa.

Komisja wprowadzi także środki ochrony rynku mające na celu wsparcie rynku wieprzowiny w związku ze szczególnie trudną sytuacją w tym sektorze.

Wsparcie dla konsumentów w UE

Działania podjęte w celu poprawy zaopatrzenia w podstawowe produkty żywnościowe pomogą złagodzić presję cenową.   Państwa członkowskie mogą również wprowadzić obniżone stawki podatku VAT i zachęcać podmioty gospodarcze do ograniczania cen detalicznych.

Państwa członkowskie mogą również korzystać z funduszy UE, takich jak Europejski Fundusz Pomocy Najbardziej Potrzebującym (FEAD), który wspiera działania państw UE mające na celu zapewnienie żywności lub podstawowej pomocy materialnej osobom najbardziej potrzebującym.

Odporność i stabilność systemów żywnościowych

Zwiększenie odporności przez zmniejszenie zależności europejskiego rolnictwa od energii, energochłonnego importu i importu pasz jest dziś jeszcze bardziej konieczne niż kiedykolwiek wcześniej. Odporność wymaga zróżnicowania źródeł importu i rynków zbytu, co można osiągnąć dzięki solidnej wielostronnej i dwustronnej polityce handlowej.