Europejska strategia przemysłowa

10 marca 2020 r. Komisja określiła podstawy unijnej strategii przemysłowej. Strategia miała umożliwić przeprowadzenie dwojakiej transformacji – ekologicznej i cyfrowej, uczynić przemysł UE bardziej konkurencyjnym w skali globalnej i zwiększyć otwartą autonomię strategiczną Europy. Dzień po tym, jak nowa strategia przemysłowa została przedstawiona, Światowa Organizacja Zdrowia ogłosiła wybuch pandemii COVID-19.

Zaktualizowana strategia nie zastępuje strategii z 2020 r. ani nie uzupełnia rozpoczętych w jej ramach procesów, większość z nich jest już bowiem w toku i wymaga solidnych nakładów sił. Aktualizacja jest ukierunkowana i koncentruje się na tym, co jeszcze należy zrobić i jakie wnioski należy wyciągnąć z dotychczasowych doświadczeń.

We wszystkich działaniach w ramach strategii centralnym elementem powinny być małe i średnie przedsiębiorstwa (MŚP), które są głównym motorem innowacji w różnych ekosystemach. W wymiarze horyzontalnym oznacza to zwrócenie większej uwagi na obciążenia regulacyjne spoczywające na MŚP. Nowe działania przyniosą znaczne korzyści MŚP i przedsiębiorstwom typu start-up, czy to dzięki wzmocnieniu jednolitego rynku, zmniejszeniu zależności od podaży, czy też przyspieszeniu transformacji ekologicznej i cyfrowej. Strategia obejmuje również szereg środków w sposób szczególny ukierunkowanych na MŚP, takich jak zwiększanie odporności, zwalczanie opóźnień w płatnościach i wspieranie wypłacalności.

Wnioski z kryzysu związanego z COVID-19

Kryzys związany z COVID-19 odcisnął silne piętno na gospodarce UE. W zależności od ekosystemu i wielkości przedsiębiorstwa jego skutki mogą być różne. Kryzys unaocznił współzależność globalnych łańcuchów wartości i udowodnił, że globalnie zintegrowany i dobrze funkcjonujący jednolity rynek odgrywa kluczową rolę.

• 6,3 % odnotowany spadek gospodarczy
• 60 % MŚP spadek obrotów w 2020 r.
• 24 % spadek handlu wewnątrzunijnego w 2. i 3. kwartale 2020 r.

• 1,7 % spadek zatrudnienia w MŚP w 2020 r. - 1,4 mln miejsc pracy
• 45 % firm planuje ograniczyć swoje inwestycje w 2021 r.

Chociaż kryzys mógł w różny sposób wpłynąć na ekosystemy i przedsiębiorstwa, dzięki niemu zrozumieliśmy następujące kluczowe kwestie: 

• granice hamują swobodny przepływ osób, towarów i usług
• przerwanie globalnych łańcuchów dostaw powoduje niedostępność podstawowych produktów 
• popyt może zostać zakłócony.

Aby rozwiązać te problemy, w zaktualizowanej strategii przemysłowej zaproponowano nowe środki w celu uwzględnienia wniosków płynących z kryzysu i utrzymania poziomu inwestycji. Skupiono się na następujących kluczowych obszarach:

Odporność jednolitego rynku

Jednolity rynek jest najważniejszym atutem UE. To punkt wyjścia dla europejskich przedsiębiorstw, zapewniający im bezpieczeństwo i możliwości rozwoju. Pandemia COVID-19 wpłynęła jednak na możliwości oferowane przez jednolity rynek. Przedsiębiorstwa i obywatele ucierpieli z powodu zamykania granic, dostawy zostały zakłócone, często brakowało też przewidywalności.     

Aby rozwiązać te problemy, Komisja proponuje: 

	Instrument nadzwyczajny jednolitego rynku: strukturalne rozwiązanie mające zapewnić dostępność towarów i swobodny przepływ osób, towarów i usług na wypadek przyszłych kryzysów
	Pogłębianie jednolitego rynku: zbadanie możliwości harmonizacji norm dotyczących kluczowych usług dla przedsiębiorstw, a także przyspieszenie cyfryzacji nadzoru rynku oraz wprowadzenie innych środków w sposób szczególny ukierunkowanych na MŚP
	Monitorowanie jednolitego rynku: sporządzanie co roku analizy stanu jednolitego rynku, w tym sytuacji w 14 ekosystemach przemysłowych

_{14 ekosystemów przemysłowych to: przemysł lotniczy i kosmonautyczny oraz obronność, przemysł rolno-spożywczy, budownictwo, kultura i sektor kreatywny, przemysł cyfrowy, elektronika, sektory energochłonne, odnawialne źródła energii, ochrona zdrowia, transport i motoryzacja, usługi „blisko użytkownika”, gospodarka społeczna i bezpieczeństwo cywilne, handel detaliczny, przemysł włókienniczy i turystyka.}

Zwiększenie otwartej strategicznej autonomii UE

Otwartość na handel i inwestycje stanowi atut oraz źródło wzrostu i odporności UE, która jest znaczącym importerem i eksporterem. COVID-19 spowodował jednak zakłócenia w globalnym łańcuchu dostaw i doprowadził do niedoborów produktów o krytycznym znaczeniu w Europie. Dlatego też musimy zwiększać naszą otwartą strategiczną autonomię w kluczowych obszarach, zgodnie z założeniami określonymi już w strategii przemysłowej UE 2020. Komisja proponuje:

	Zdywersyfikowanie partnerstw międzynarodowych: pozwoli ono zagwarantować, by handel i inwestycje nadal odgrywały kluczową rolę w budowaniu naszej odporności gospodarczej.
	Sojusze przemysłowe również mogą być odpowiednim instrumentem, jeżeli pozwalają przyspieszyć realizację działań, które w przeciwnym razie nie zostałyby wprowadzone, jeżeli pozwalają zachęcić inwestorów prywatnych do udziału w dyskusji nad nowymi partnerstwami i modelami biznesowymi w sposób otwarty, przejrzysty i w pełni zgodny z regułami konkurencji oraz jeżeli wykażą potencjał pod względem tworzenia miejsc pracy o wysokiej wartości. Sojusze stanowią szeroką i otwartą co do zasady platformę, w której szczególny nacisk kładzie się na włączenie przedsiębiorstw typu start-up i MŚP. Komisja przygotowuje się do uruchomienia sojuszu na rzecz procesorów i technologii półprzewodnikowych oraz sojuszu na rzecz danych przemysłowych, zaawansowanych technologii i technologii chmury. Rozważa także ustanowienie sojuszu na rzecz wyrzutni rakiet oraz lotnictwa bezemisyjnego.
	Monitorowanie strategicznych zależności: opublikowanie pierwszego sprawozdania z analizy strategicznych zależności UE. W sprawozdaniu zidentyfikowano 137 produktów należących do wrażliwych ekosystemów. Wrażliwe ekosystemy to te, w przypadku których UE jest w wysokim stopniu uzależniona od dostaw spoza UE.

W sprawozdaniu przedstawiono także wyniki szczegółowej analizy sześciu obszarów strategicznych, w których UE wykazuje zależność, a mianowicie sektorów:

• surowcowego
• baterii
• farmaceutycznych składników czynnych
• wodoru
• półprzewodników
• technologii chmury i zaawansowanych technologii.

Przyspieszenie dwojakiej transformacji

W strategii przemysłowej 2020 zapowiedziano działania wspierające transformację ekologiczną i cyfrową przemysłu UE, z których wiele zostało już przyjętych lub rozpoczętych. Jednak pandemia drastycznie wpłynęła na tempo i skalę tych przemian. Przedsiębiorstwa wybierające drogę zrównoważonego rozwoju i cyfryzacji mają większe szanse, by w przyszłości znaleźć się wśród liderów. 

Aby przyspieszyć transformację ekologiczną i cyfrową, Komisja proponuje:

• 
  Ścieżki transformacji Współtworzenie wraz z przemysłem i zainteresowanymi stronami ścieżek transformacji w celu zidentyfikowania działań niezbędnych do pomyślnego przeprowadzenia dwojakiej transformacji i zdobycia większej wiedzy na temat skali, korzyści i koniecznych do spełnienia warunków.
• 
  Projekty realizowane przez kilka krajów Aby wesprzeć działania na rzecz odbudowy i rozwinąć zdolności cyfrowe i ekologiczne, Komisja będzie wspierać projekty realizowane wspólnie przez państwa członkowskie w celu maksymalizacji inwestycji w ramach Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności.
• 
  Analiza sektora stali W celu zapewnienia konkurencyjności i ekologiczności przemysłu stalowego w Europie, Komisja planuje przeanalizować wyzwania, przed jakimi stoi ten sektor, i podjąć odpowiednie działania.

• 
  Partnerstwa w ramach programu „Horyzont Europa” Połączenie finansowania prywatnego i publicznego w celu finansowania badań naukowych i innowacji w zakresie niskoemisyjnych technologii i procesów. 
• 
  Dostęp do obfitych zasobów przystępnej cenowo i bezemisyjnej energii elektrycznej Komisja będzie współpracować z państwami członkowskimi w celu przyspieszenia inwestycji w odnawialne źródła energii, sieci energetyczne i usunięcie barier dla rozwoju tego sektora.