Verslag over de rechtsstaat 2021

Algemene bespreking en landspecifieke hoofdstukken

In het verslag over de rechtsstaat 2021, met ook 27 hoofdstukken voor elk EU-land, komen positieve en negatieve ontwikkelingen in de lidstaten aan bod op vier voor de rechtsstaat belangrijke gebieden: rechtsstelsel, corruptiebestrijding, mediapluriformiteit en controlemechanismen. Het verslag van dit jaar bouwt voort op het werk van 2020 met een nog grondiger evaluatie door de Commissie en meer aandacht voor de impact en uitdagingen van de coronapandemie. De landenhoofdstukken, gebaseerd op een kwalitatieve beoordeling door de Commissie, analyseren nieuwe ontwikkelingen sinds het eerste verslag en beschrijven hoe de uitdagingen en ontwikkelingen die in het verslag over 2020 werden genoemd, aangepakt zijn.

Het verslag maakt deel uit van de algemene inspanningen van de EU om haar fundamentele waarden uit te dragen en te beschermen: zoals het actieplan voor Europese democratie, de vernieuwde strategie voor de tenuitvoerlegging van het Handvest van de grondrechten, en gerichte strategieën om vooruitgang te boeken op weg naar een Unie van gelijkheid. Een ander aspect is het toezicht op de toepassing van het EU-recht en de bescherming van de grondrechten uit hoofde van het Handvest, onder meer via inbreukprocedures.

2021 Rule of law report - Communication and country chapters

Methode

De beoordelingen per land zijn opgesteld volgens een met de lidstaten besproken methodiek. Ze zijn niet bedoeld om alle aspecten van de rechtsstaat in elk land volledig te beschrijven, maar moeten belangrijke ontwikkelingen signaleren. Het uitgangspunt zijn de verplichtingen op grond van het EU-recht, inclusief de rechtspraak van het HvJEU. Daarnaast bieden de aanbevelingen en adviezen van de Raad van Europa een nuttig referentiekader voor normen en beste praktijken.

Het verslag komt in nauwe samenwerking met de lidstaten tot stand. Er wordt gebruikgemaakt van informatie uit allerlei bronnen. Alle EU-landen hebben meegewerkt, met schriftelijke bijdragen en door speciale bezoeken te ontvangen tussen maart en mei. Voor deze landenbezoeken organiseerde de Commissie meer dan 400 onlinevergaderingen met nationale overheden, onafhankelijke instanties en belanghebbenden, onder meer uit het maatschappelijk middenveld. Een gerichte raadpleging onder belanghebbenden leverde nog meer waardevolle input en landspecifieke bijdragen op. De Raad van Europa heeft ook een overzicht gegeven van zijn recente adviezen en verslagen over EU-lidstaten. Voordat het verslag werd goedgekeurd, mochten de lidstaten aanvullende feiten geven voor het hoofdstuk over hun land.

Het netwerk van contactpunten over de rechtsstaat dat in 2020 is opgericht om het rechtsstaatmechanisme van de grond te krijgen, is en blijft een communicatiekanaal om met de lidstaten informatie en goede methoden uit te wisselen.

2021 Rule of law report - methodology

Bijdragen van de lidstaten

Alle lidstaten is om informatie gevraagd over belangrijke ontwikkelingen, met name sinds de goedkeuring van het eerste verslag. Die informatie werd gestructureerd rond de vier al genoemde pijlers – justitie, corruptiebestrijding, mediapluriformiteit en andere institutionele controlemechanismen – in een vast formaat. Die schriftelijke input hebben de lidstaten aangevuld tijdens de landenbezoeken en met informatie van stakeholders.

2021 Rule of law report - input from member states

Gerichte raadpleging van stakeholders

Bij de voorbereiding van het verslag heeft de Europese Commissie stakeholders om een schriftelijke bijdrage gevraagd in het kader van een gerichte raadpleging, die van 1 maart tot maandag 8 maart 2021 liep. Dit heeft meer dan 200 algemene en landspecifieke bijdragen opgeleverd van diverse EU-agentschappen, Europese netwerken, nationale en Europese middenveldorganisaties en beroepsverenigingen, evenals van internationale en Europese organisaties. De feiten en ontwikkelingen in de lidstaten die daaruit naar voren zijn gekomen, heeft de Commissie meegenomen in haar beoordeling.

2021 Rule of law report - targeted stakeholder consultation