Unijna etykieta energetyczna jest powszechnie rozpoznawalnym oznaczeniem produktów gospodarstwa domowego takich jak żarówki, telewizory czy pralki. Od ponad 25 lat pomaga konsumentom dokonywać świadomych wyborów.
Etykieta energetyczna podaje w jasny i prosty sposób informacje o efektywności energetycznej produktu w momencie jego zakupu. Pomaga konsumentom porównywać produkty, oszczędzać energię, a tym samym oszczędzać pieniądze na przyszłych rachunkach za energię w gospodarstwach domowych. Decydując się na bardziej energooszczędne produkty, klienci przyczyniają się również do zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych w całej UE.
W ogólnounijnym badaniu przeprowadzonym w 2019 r. 93 proc. konsumentów potwierdziło, że zna etykietę, a 79 proc. przyznało, że wpłynęła ona na ich decyzję o zakupie produktu. Etykieta była również głównym czynnikiem skłaniającym producentów do poprawy charakterystyki energetycznej swoich produktów, aby znalazły się one w najwyższej kategorii. Z czasem najlepsze produkty poprawiły swoją efektywność energetyczną, stopniowo podnosząc swoją klasyfikację do A+, następnie A++, a w wielu przypadkach do A+++. Nawet najmniej efektywne energetycznie produkty na rynku należą obecnie do znacznie wyższej kategorii niż w momencie wprowadzenia systemu.
Obecna etykieta energetyczna z klasami energetycznymi od A+++ do D będzie stopniowo zastępowana w nadchodzących latach nową, prostszą skalą od A (najwyższa efektywność energetyczna) do G (najniższa efektywność energetyczna), aby system był bardziej zrozumiały dla konsumentów i utorował drogę dla bardziej innowacyjnych i energooszczędnych produktów.
Zmiana skali unijnych etykiet energetycznych jest częścią szerszego projektu, który stawia interes konsumentów na pierwszym miejscu. Obejmuje on również publiczny dostęp do europejskiego rejestru produktów i najnowsze przepisy dotyczące ekoprojektu w zakresie prawa konsumentów do naprawy produktów (w tym dostępności części zamiennych). Będą one przedmiotem dalszych szeroko zakrojonych inicjatyw w ramach Europejskiego Zielonego Ładu i programu gospodarki o obiegu zamkniętym.
Zmiana skali nastąpi 1 marca 2021 r.
Wraz z wymogami dotyczącymi ekoprojektu unijna etykieta energetyczna była dla UE kluczowym osiągnięciem, które częściowo padło ofiarą własnego sukcesu. Efektywność energetyczna produktów stale się poprawia, więc coraz więcej produktów mieści się w najwyższej klasie, zaś klasy poniżej D pozostają praktycznie puste. Badania wykazały, że różnica między A++ a A+++ jest mniej oczywista dla konsumentów, a skala od A do G ma większe szanse skłonić konsumentów do wyboru energooszczędnych produktów. W związku z tym nadszedł czas na wprowadzenie prostszego systemu unijnych etykiet efektywności energetycznej.
Od 1 marca 2021 r. zacznie obowiązywać nowa skala od A do G w odniesieniu do:
- lodówek
- zmywarek
- pralek
- odbiorników telewizyjnych.
Oprócz tych czterech grup produktów od 1 września 2021 r. zmienione zostaną etykiety energetyczne źródeł światła, takich jak żarówki, a kolejnych grup produktów - w dalszych terminach. Każda nowa etykieta została zaprojektowana w taki sposób, aby klasa A była początkowo niezapełniona, co stworzy przestrzeń dla innowacji i rozwoju nowych, bardziej energooszczędnych modeli.
Przy zakupie jednego z tych produktów począwszy od listopada 2020 r. w opakowaniu nowego produktu można natrafić na dwie różne etykiety energetyczne. Produkt mógł zostać przyporządkowany do klasy A+++ w starym systemie oraz przykładowo do klasy B lub E w nowej skali. Może to powodować brak jasności, a nawet rozczarowanie, ale trzeba rozumieć, że jest to po prostu spowodowane zmianą skali i nie zmienia jakości ani wydajności produktu.
W niektórych przypadkach w nowej skali stosuje się inne – bardziej rygorystyczne lub bardziej realistyczne – metody obliczeniowe ze względu na zmienione wymogi. Na przykład w starej skali zużycie energii przez pralki oblicza się na podstawie rocznego zużycia, natomiast obliczenia dla nowej etykiety ze zmienioną skalą opierają się na 100 cyklach prania. Zmienił się również wzór na zużycie energii w przypadku telewizorów. Teraz uwzględnia on zużycie energii przez części wewnętrzne aparatu, a nie tylko ekran.
Przy porównywaniu produktów i modeli bardzo ważne jest zatem upewnienie się, że porównanie opiera się na tym samym rodzaju etykiet, w przeciwnym razie nie jest ono miarodajne. Podobnie, jeżeli klasa na etykiecie danego produktu wydaje się znacznie gorsza niż poprzednia, nie oznacza to, że stara klasyfikacja była błędna, lecz że skala stała się znacznie bardziej wymagająca lub że kryteria testów mogły ulec zmianie.
Po 1 marca 2021 r. sprzedawcy detaliczni będą mieli 14 dni roboczych na zastąpienie starej etykiety energetycznej w odniesieniu do wszystkich produktów, które obowiązuje nowa skala, w sklepach stacjonarnych i internetowych, a także w materiałach marketingowych.
Publiczny dostęp do europejskiego rejestru produktów
Aby zapewnić płynne przejście od starych do nowych etykiet, Komisja Europejska opracowała narzędzia informacyjne pomocne w tym procesie konsumentom, producentom i sprzedawcom detalicznym. Europejski rejestr produktów do celów etykietowania energetycznego (EPREL) to internetowa baza danych o kluczowym pod tym względem znaczeniu, gdyż umożliwi konsumentom bezpośredni dostęp do informacji dotyczących konkretnych produktów poprzez zwykłe skanowanie kodu QR umieszczonego na nowych etykietach energetycznych.
Rejestr został utworzony w 2019 r., aby wesprzeć i ukierunkować organy nadzoru rynku. Równolegle z wprowadzeniem nowych etykiet efektywności energetycznej ze zmienioną skalą, od marca 2021 r. konsumenci będą mieli dostęp do rejestru produktów dla wszystkich modeli w czterech grupach produktów o zmienionej skali (lodówki, pralki, zmywarki do naczyń, telewizory).
Rejestr umożliwi konsumentom odczytywanie i porównywanie kart informacyjnych produktów zawierających szczegółowe informacje na temat modeli produktu, które uzupełniają charakterystykę energetyczną i inne informacje dostępne na etykiecie energetycznej. Na przykład w przypadku lodówki takie informacje mogą obejmować wymiary modelu, szczegóły dotyczące zainstalowanej żarówki, rodzaju półek, ich indywidualnej objętości lub minimalnej gwarancji oferowanej przez dostawcę.
Od 1 maja 2021 r. konsumenci będą mogli również wyszukiwać szczegółowe informacje na temat opon, a od dnia 1 września 2021 r. informacje o źródłach światła.
Prawo do naprawy!
Niektórych produktów dotyczą wymogi w ramach zarówno etykiety energetycznej, jak i ekoprojektu, podczas gdy inne grupy produktów są objęte jedynie ekoprojektem. Ogólnie rzecz biorąc, środki dotyczące ekoprojektu zachęcają do korzystania z bardziej zrównoważonych produktów należących do gospodarki o obiegu zamkniętym, ustanawiając obowiązkowe minimalne normy dotyczące ich efektywności energetycznej.
W tym kontekście w październiku 2019 r. Komisja przyjęła 10 dodatkowych środków dotyczących ekoprojektu, które zostały wcześniej uzgodnione w porozumieniu z sektorem przemysłu i przy wsparciu państw UE. Istotna zmiana tych przepisów dotyczy prawa konsumenta do naprawy produktów.
Wydłużenie cyklu życia produktu poprzez naprawę może przynieść znaczne korzyści dla środowiska, zwłaszcza w przypadku produktów, które mają największy wpływ na środowisko na etapie wytwarzania. Dotyczy to następujących grup produktów:
- lodówki
- pralki
- zmywarki
- wyświetlacze elektroniczne (w tym telewizory)
- lodówki z funkcją sprzedaży bezpośredniej (np. lodówki w supermarketach, automaty do sprzedaży zimnych napojów)
W przypadku każdej z tych grup produktów części zamienne i odpowiednie informacje dotyczące naprawy muszą być dostępne dla profesjonalnych serwisów naprawczych i użytkowników końcowych przez okres co najmniej 7–10 lat po zakończeniu wprowadzania produktu do obrotu. Ponadto każda część zapasowa musi zostać dostarczona najpóźniej po 15 dniach roboczych.
Prawo do naprawy ma kluczowe znaczenie nie tylko dla unijnej gospodarki o obiegu zamkniętym, ale również dla praw konsumentów. Już na etapie projektowania części zamienne należy opracować tak, aby dany warsztat mógł korzystać ze ogólnodostępnych narzędzi do wymiany części, a procedura ich zamawiania powinna być publicznie i bezpłatnie dostępna na stronie internetowej danego producenta, importera lub upoważnionego przedstawiciela. W praktyce oznacza to, że konsumenci będą wiedzieć, które części zamienne mogą zamówić i w jaki sposób mogą to uczynić. Ułatwiony zostanie tym samym dostęp do odpowiednich informacji dotyczących naprawy.
Ogólnie rzecz biorąc, zmiany w przepisach UE mają na celu zapewnienie, aby producenci nadal wprowadzali innowacje i dążyli do wytwarzania bardziej energooszczędnych, trwałych i zrównoważonych produktów w przejrzysty sposób i z korzyścią dla konsumentów. Im częściej wybieramy bardziej energooszczędne produkty, tym bardziej możemy zmniejszyć nasze rachunki za energię w gospodarstwach domowych i przyczynić się do przeciwdziałania zmianie klimatu.
Więcej informacji:
Internet: Etykieta energetyczna i ekoprojekt (EN, FR, DE)
Animowany film wideo: „Czym jest efektywność energetyczna” (22 języki)
Artykuł: Nowa generacja unijnych etykiet energetycznych (EN, FR, DE, PL, ES, IT)