Przejdź do treści głównej
Public Health

Zarządzanie kryzysowe

Choroby zakaźne mogą się szybko rozprzestrzeniać, jeżeli działania nie zostaną podjęte w odpowiednim czasie. W przypadku wystąpienia ogniska transgranicznego reakcja musi być szybka, ukierunkowana i skoordynowana. Podobnie zagrożenia chemiczne lub katastrofy ekologiczne (np. wybuchy wulkanu) mogą szybko wykraczać poza granice jednego kraju lub przekraczać krajowe zdolności reagowania.

Rolą UE w zarządzaniu kryzysami zdrowotnymi jest przede wszystkim zapewnienie koordynacji reagowania, natomiast szczególne środki w zakresie zdrowia publicznego pozostają w gestii rządów krajowych. Uwzględnia się przy tym takie czynniki jak krajowa sytuacja epidemiologiczna, struktura społeczna i potencjał krajowego systemu opieki zdrowotnej.

Komisja ściśle współpracuje ze wszystkimi państwami UE, aby zagwarantować spójność i koordynację działań. Komisja może również uruchomić unijne instrumenty bezpośredniego wsparcia dla państw członkowskich, takie jak wspólne udzielanie zamówień.

Najnowsza pandemia COVID-19 jest poważnym kryzysem zdrowotnym wymagającym szeroko zakrojonych działań koordynowanych na szczeblu UE. Przykładem takiej współpracy w UE może być reakcja na wybuch epidemii gorączki Ebola w Afryce Zachodniej.

Komitet ds. Bezpieczeństwa Zdrowia

Unijne szybkie reagowanie na poważne transgraniczne zagrożenia zdrowia jest koordynowane w ramach Komitetu ds. Bezpieczeństwa Zdrowia. Jest to jedno z kluczowych forum wymiany informacji na temat konkretnych środków przyjętych przez każde państwo. Wraz z Komisją Europejską forum określa działania, które należy podjąć w zakresie gotowości, planowania, komunikacji w zakresie ryzyka i sytuacji kryzysowych oraz reagowania na nie.

Komitet ds. Bezpieczeństwa Zdrowia składa się z przedstawicieli organów ds. zdrowia w krajach UE, a kraje kandydujące i potencjalne kraje kandydujące uczestniczą w charakterze obserwatorów. Do udziału w posiedzeniach komitetu dotyczących COVID-19 zaprasza się takie państwa jak Wielka Brytania, Szwajcaria i Ukraina, aby zacieśnić współpracę.

Komitet ds. Bezpieczeństwa Zdrowia odbywa posiedzenia regularnie i, jeżeli wymaga tego sytuacja, na wniosek Komisji bądź państwa członkowskiego UE. Komitetowi przewodniczy Komisja. Od początku pandemii COVID-19 Komitet ds. Bezpieczeństwa Zdrowia odbywał częste posiedzenia.

Państwo UE, które ma zamiar przyjąć środki na rzecz zdrowia publicznego, aby zwalczyć poważne transgraniczne zagrożenie, przed ich przyjęciem musi każdorazowo poinformować inne kraje UE oraz Komisję Europejską o ich charakterze, celu i zakresie, chyba że obowiązek ochrony zdrowia publicznego wymaga natychmiastowego przyjęcia tych środków.

Przedstawiciele krajowych służb zdrowia konsultują się w ramach Komitetu ds. Bezpieczeństwa Zdrowia w porozumieniu z Komisją Europejską w celu koordynacji:

  • reakcji poszczególnych krajów na poważne transgraniczne zagrożenia zdrowia
  • komunikacji w zakresie ryzyka i sytuacji kryzysowych, która ma zostać dostosowana do potrzeb i okoliczności zachodzących w państwach członkowskich, mającej na celu dostarczanie informacji ludności i pracownikom służby zdrowia.

W przypadku poważnego transgranicznego zagrożenia zdrowia wykraczającego poza krajowe zdolności reagowania dane państwo członkowskie może również zwrócić się o pomoc do innych krajów UE w ramach Unijnego Mechanizmu Ochrony Ludności.

Procedury dotyczące produktów leczniczych podczas zagrożenia pandemią

W przypadku zagrożenia pandemią lub bardzo poważnego zagrożenia zdrowia publicznego w Unii Europejskiej, Komisja Europejska może ogłosić sytuację nadzwyczajną w zakresie zdrowia publicznego, która powoduje zastosowanie specjalnych przepisów unijnego prawodawstwa farmaceutycznego umożliwiających szybkie uzyskanie pozwolenia na dopuszczenie do obrotu produktów leczniczych. Komisja może też wziąć pod uwagę procedurę przyspieszoną, aby szybko zatwierdzać szczepionki przeciwko grypie pandemicznej.

Komisja utrzymuje również stały kontakt z kluczowymi partnerami, takimi jak Europejskie Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób (ECDC), Europejska Agencja Leków (EMA) i Światowa Organizacja Zdrowia (WHO).

Komunikacja w zakresie ryzyka i sytuacji kryzysowej

Jasne i skuteczne informowanie opinii publicznej i pracowników służby zdrowia to podstawowe elementy reagowania kryzysowego na szczeblu krajowym.

UE wspiera państwa członkowskie w informowaniu o ryzyku w przypadku wystąpienia ognisk choroby, ale nie narzuca zharmonizowanych komunikatów. Rolą Komisji jest natomiast zapewnienie koordynacji między państwami członkowskimi, tak aby komunikacja z obywatelami i pracownikami służby zdrowia była spójna i konsekwentna.

Sieć ds. komunikacji

Komitet ds. Bezpieczeństwa Zdrowia powołał sieć ds. komunikacji w zakresie zarządzania ryzykiem – podgrupę, która skupia ekspertów w dziedzinie komunikacji w zakresie ryzyka pochodzących z państw członkowskich, Komisji i agencji UE. Odpowiadają oni za komunikację w sytuacjach kryzysowych.

Sieć ta ułatwia współpracę:

  • w czasie kryzysu – poprzez uproszczenie wymiany informacji od samego początku oraz koordynację krajowych strategii i komunikatów publicznych, aby zapewnić ich konsekwentność i spójność, a jednocześnie dostosować je do warunków krajowych
  • w dłuższej perspektywie – poprzez umożliwienie wymiany najlepszych praktyk w zakresie informowania o zagrożeniach dla zdrowia i o sytuacjach kryzysowych oraz formułowania zaleceń dotyczących środków profilaktycznych.

Techniczna grupa robocza ds. testów diagnostycznych COVID-19

W związku z pandemią COVID-19 Komitet ds. Bezpieczeństwa Zdrowia powołał w maju 2021 r. techniczną grupę roboczą ds. testów diagnostycznych COVID-19, w której skład wchodzą eksperci z 27 państw UE i Norwegii, a także przedstawiciele Dyrekcji Generalnej ds. Zdrowia i Bezpieczeństwa Żywności, Wspólnego Centrum Badawczego i ECDC.

Techniczna grupa robocza będzie omawiać w szczególności:

  • wnioski dotyczące aktualizacji wspólnego unijnego wykazu szybkich testów antygenowych, które mają zostać zatwierdzone przez Komitet Bezpieczeństwa Zdrowia
  • zharmonizowany protokół, w tym wspólne kryteria, dla niezależnych badań walidacyjnych oceniających skuteczność kliniczną szybkich testów antygenowych.

Więcej informacji na temat technicznej grupy roboczej i jej działalności.