De EU-landen zelf hebben de primaire verantwoordelijkheid voor het organiseren en verstrekken van gezondheidsdiensten en medische zorg. Het gezondheidsbeleid van de EU vormt dus slechts een aanvulling op het nationale beleid, en zorgt ervoor dat in het hele EU-beleid rekening wordt gehouden met de bescherming van de gezondheid en wordt gewerkt aan een sterkere Europese gezondheidsunie.
EU-beleid en acties op het gebied van de volksgezondheid hebben tot doel:
- de gezondheid van de burgers van de EU te beschermen en te verbeteren
- de modernisering en digitalisering van zorgstelsels en de benodigde infrastructuur te ondersteunen
- de veerkracht van de Europese gezondheidsstelsels te verbeteren
- EU-landen te helpen toekomstige pandemieën beter te voorkomen en aan te pakken
In een werkgroep op hoog niveau bespreken vertegenwoordigers van de nationale overheden en de Europese Commissie strategische gezondheidskwesties. Voor de uitvoering van de gezondheidsstrategie en de jaarlijkse werkprogramma’s zorgen de EU-instellingen, de EU-lidstaten, regionale en lokale overheden en andere belangengroepen.
De rol van de Europese Commissie
Het directoraat-generaal Gezondheid en Voedselveiligheid van de Europese Commissie (DG SANTE) ondersteunt de EU-lidstaten bij hun inspanningen om de gezondheid van burgers te beschermen en te verbeteren, en om de toegankelijkheid, doeltreffendheid en veerkracht van de zorgstelsels te waarborgen. Dit doet het op verschillende manieren, onder meer door:
- voorstellen voor wetgeving
- financiële steun
- coördinatie en facilitering van de uitwisseling van goede werkwijzen tussen EU-landen en gezondheidsdeskundigen
- activiteiten voor gezondheidsbevordering
Wetgeving
De EU kan gezondheidswetgeving vaststellen op grond van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie: artikel 168 (bescherming van de volksgezondheid), artikel 114 (eengemaakte markt) en artikel 153 (sociaal beleid). De EU heeft onder meer op de volgende terreinen wetgeving vastgesteld:
- rechten van patiënten bij grensoverschrijdende gezondheidszorg
- farmaceutische producten en medische hulpmiddelen (geneesmiddelenbewaking, vervalste geneesmiddelen, klinische proeven)
- gezondheidsbeveiliging en infectieziekten
- digitale gezondheid en zorg
- tabak
- organen, bloed, weefsels en cellen
De Raad van de EU kan ook aanbevelingen over de volksgezondheid doen aan de EU-lidstaten.
Investeren in gezondheid
Het EU4Health-programma zorgt voor financiering om de gezondheid in de Unie te verbeteren, grensoverschrijdende bedreigingen voor de gezondheid aan te pakken, de beschikbaarheid en betaalbaarheid van geneesmiddelen, medische hulpmiddelen en in een crisis relevante producten te verbeteren en de veerkracht van zorgstelsels te vergroten.
Ook via andere EU-programma’s wordt in zorgstelsels, gezondheidsonderzoek, de benodigde infrastructuur of andere gezondheidsgerelateerde aspecten geïnvesteerd. De belangrijkste zijn:
- het cluster gezondheid van Horizon Europa, waarmee onderzoek en innovatie wordt ondersteund met het oog op een hoogwaardige toegankelijke gezondheidszorg, een veerkrachtige EU die voorbereid is op opkomende dreigingen, en hoogwaardige digitale diensten voor iedereen
- EU-cohesiefondsen, waarmee wordt geïnvesteerd in de volksgezondheid in de EU-landen en -regio’s
- de faciliteit voor veerkracht en herstel
Prioriteiten voor 2021-2027
De Europese gezondheidsunie zal gericht zijn op zowel dringende als langetermijnprioriteiten op het gebied van gezondheid: van de respons op de COVID-19-crisis en de weerbaarheid tegen grensoverschrijdende bedreigingen van de gezondheid, tot het Europees kankerbestrijdingsplan, de farmaceutische strategie voor Europa en digitale gezondheid.
De EU zal blijven streven naar internationale samenwerking op het gebied van wereldwijde bedreigingen en uitdagingen voor de gezondheid, bijvoorbeeld infecties met resistente bacteriën en vaccinatie.
