Struktura ludności i starzenie się społeczeństwa
Dane pobrano z bazy w sierpniu 2020 r.
Planowana aktualizacja artykułu: listopad 2021 r.
W 2019 r. ponad jedna piąta (20,3 %) ludności UE-27 miała co najmniej 65 lat.
Przewiduje się, że odsetek osób w wieku 80 lat lub starszych w stosunku do liczby ludności UE-27 wzrośnie w okresie od 2019 do 2100 r. dwa i pół raza, z 5,8 % do 14,6 %.
Wzrost odsetka ludności w wieku 65 i więcej lat w latach 2009–2019
W poniższym artykule przeanalizowano skutki starzenia się społeczeństwa w Unii Europejskiej (UE), które w najbliższych dziesięcioleciach będzie miało duże znaczenie. Utrzymujące się niskie współczynniki urodzeń i wyższy poziom średniego dalszego trwania życia przyczyniają się do zmiany kształtu piramidy wiekowej EU-27; najważniejszą zmianą będzie prawdopodobnie wyraźne przekształcenie w znacznie starszą strukturę ludności, co już jest widoczne w kilku państwach członkowskich UE-27.
W rezultacie w państwach UE-27 maleje odsetek osób w wieku produkcyjnym, a wzrasta relatywna liczebność osób na emeryturze. W nadchodzących dziesięcioleciach udział osób starszych w całkowitej liczbie ludności znacznie wzrośnie. To z kolei doprowadzi do zwiększonego obciążenia osób w wieku produkcyjnym wydatkami socjalnymi wymaganymi przez starzejącą się ludność w odniesieniu do szeregu powiązanych usług.
Stale wzrasta odsetek osób w starszym wieku
Szacowana liczba ludności UE-27 na dzień 1 stycznia 2019 r. wynosiła 446,8 miliona. Młodzi ludzie (0–14 lat) stanowili 15,2 % ludności UE-27 (zob. tablica 1), a osoby uznawane za osoby w wieku produkcyjnym (15–64 lat) stanowiły 64,6 % ludności. Odsetek osób starszych (w wieku 65 i więcej lat) wynosił 20,3 % (wzrost o 0,3 punkty procentowe w porównaniu z poprzednim rokiem oraz wzrost o 2,9 punktu procentowego w porównaniu z okresem sprzed 10 lat).
Wśród państw członkowskich UE-27 najwyższy udział młodych ludzi w całkowitej liczbie ludności w 2019 r. odnotowano w Irlandii (20,5 %), we Francji (18,0 %) i w Szwecji (17,8 %), natomiast najniższy – we Włoszech (13,2 %), w Niemczech (13,6 %), na Malcie i w Portugalii (w obu 13,7 %). Odnośnie do udziału osób w wieku 65 lat lub starszych w całkowitej liczbie ludności, najwyższe udziały miały Włochy (22,8 %), Grecja (22,0 %), Portugalia i Finlandia (w obu 21,8 %) natomiast najniższy udział miały Irlandia (14,1 %) i Luksemburg (14,4 %).

(% całkowitej liczby ludności)
Źródło: Eurostat (demo_pjanind)

(punkty procentowe)
Źródło: Eurostat (demo_pjanind)
Mediana wieku jest najwyższa we Włoszech
Mediana wieku ludności UE-27 wzrasta i na dzień 1 stycznia 2019 r. wyniosła 43,7 roku (zob. wykres 2). Oznacza to, że połowa ludności UE-27 miała więcej niż 43,7 roku, a druga połowa była młodsza. Wśród państw członkowskich UE-27 mediana wieku wahała się w przedziale od 37,7 roku w Irlandii i na Cyprze do 46,7 roku we Włoszech, co potwierdza strukturę ludności odnotowaną w każdym z tych państw członkowskich. Mediana wieku odnotowana w państwach EFTA i krajach kandydujących w 2019 r. była niższa od poziomu UE-27, z wyjątkiem Liechtensteinu (44,2 roku) i Serbii (43,7 roku, tak jak w UE-27).
Mediana wieku w UE-27 wzrosła o 2,7 roku (średnio o 0,3 roku w skali roku) w latach 2009–2019, z 41,0 roku do 43,7 roku. Wzrosła ona we wszystkich 27 państwach członkowskich UE, w tym o co najmniej 4 lata w Hiszpanii, Portugalii, na Litwie, w Grecji, Irlandii i na Słowacji, z wyjątkiem Szwecji, gdzie zmniejszyła się (z 40,7 roku w 2009 r. do 40,5 roku w 2019 r.). W Albanii zaobserwowano największy przyrost mediany wieku w ciągu ostatnich 10 lat: wzrosła ona o 5,6 roku, z 31,1 roku w 2009 r. do 36,7 r. w 2019 r. (zob. wykres 2).Na każdą osobę w wieku 65 lat lub więcej przypada nieco więcej niż trzy osoby w wieku produkcyjnym
Współczynniki obciążenia demograficznego mogą być użyte do badania poziomu wsparcia udzielanego przez ludność w wieku produkcyjnym osobom młodszym lub starszym. Odsetek ten wyraża się względną wielkością ludności młodszej lub starszej w stosunku do ludności w wieku produkcyjnym. Na dzień 1 stycznia 2019 r. współczynnik obciążenia demograficznego osobami starszymi dla UE-27 wynosił 31,4 % (zob. tablica 2); oznacza to, że na każdą osobę w wieku 65 lat lub więcej przypadały zaledwie ponad trzy osoby w wieku produkcyjnym. Współczynnik obciążenia demograficznego osobami starszymi w poszczególnych państwach członkowskich UE-27 był na niskim poziomie 20,7 % w Luksemburgu i 21,6 % w Irlandii, co oznaczało, że średnio na każdą osobę w wieku 65 lat lub więcej przypadało blisko pięć osób w wieku produkcyjnym, natomiast jego najwyższe poziomy wynosiły 35,7 % we Włoszech, 35,1 % w Finlandii i 34,6 % w Grecji, co oznaczało, że średnio na każdą osobę w wieku 65 lat lub więcej przypadały mniej niż trzy osoby w wieku produkcyjnym.

(%)
Źródło: Eurostat (demo_pjanind)
Tendencje dotyczące starzenia się społeczeństwa w UE-27 w przeszłości i w przyszłości
Starzenie się społeczeństwa jest tendencją długoterminową, która w Europie rozpoczęła się kilkadziesiąt lat temu. Tendencja ta jest widoczna w przekształceniach struktury wiekowej ludności i znajduje odzwierciedlenie w coraz większym udziale osób starszych w połączeniu z malejącym udziałem osób w wieku produkcyjnym w całkowitej liczbie ludności.
Piramidy ludności (zob. wykresy 3 i 4) pokazują rozkład populacji według płci i pięcioletnich grup wiekowych. Każdy pasek odpowiada udziałowi danej płci i grupy wiekowej w całkowitej liczbie ludności (łącznie mężczyźni i kobiety). Piramida ludności UE-27 na dzień 1 stycznia 2019 r. jest wąska na dole i upodabnia się do równoległoboku ze względu na kohorty wyżu demograficznego wynikające z wysokiego współczynnika dzietności w kilku europejskich państwach po II wojnie światowej (zwanego „powojennym wyżem demograficznym”). To pokolenie powojennego wyżu demograficznego zwiększa obecnie populację wieku emerytalnego, o czym świadczy porównanie z piramidą ludności z 2004 r. Wypukłość odzwierciedlająca „powojenny wyż demograficzny” porusza się w górę piramidy ludności, natomiast część odpowiadająca ludności w wieku produkcyjnym i podstawa stają się węższe, co przedstawiono na wykresie 3.

(% całkowitej liczby ludności)
Źródło: Eurostat (demo_pjangroup)

(% całkowitej liczby ludności)
Źródło: Eurostat (demo_pjangroup) i (proj_18np)

(% całkowitej liczby ludności)
Źródło: Eurostat (demo_pjanind) i (proj_18ndbi)

(%)
Źródło: Eurostat (demo_pjanind) i (proj_18ndbi)
Dane źródłowe tablic i wykresów
Struktura ludności i starzenie się społeczeństwa: tablice i wykresy (w jęz. angielskim)
Źródła danych
Eurostat gromadzi dane od państw członkowskich UE i innych państw uczestniczących w procesie gromadzenia danych demograficznych dotyczących ludności, począwszy od 1 stycznia każdego roku. Zalecaną definicją jest „ludność zamieszkująca w miejscu zwykłego pobytu”, która obejmuje liczbę mieszkańców danego obszaru na dzień 1 stycznia analizowanego roku (lub, w niektórych przypadkach, na dzień 31 grudnia poprzedzającego roku). Zgodnie z międzynarodowymi zaleceniami Organizacji Narodów Zjednoczonych określenie „miejsca zwykłego pobytu” opiera się na dwunastomiesięcznym okresie odniesienia, innymi słowy, osoby nim objęte powinny mieszkać w swoim miejscu zwykłego pobytu przez nieprzerwany okres co najmniej 12 miesięcy poprzedzający dzień odniesienia lub przybyć do swojego miejsca zwykłego pobytu w ciągu 12 miesięcy poprzedzających dzień odniesienia z zamiarem pozostania tam przez co najmniej jeden rok. Państwa mogą jednak przekazywać Eurostatowi dane dotyczące liczby ludności w oparciu o dane z ostatniego spisu ludności, skorygowane o elementy przyrostu ludności, które zostały przedstawione od ostatniego spisu ludności, lub też dane dotyczące liczby ludności w oparciu o zarejestrowaną/legalną liczbę ludności.
Spis ludności i mieszkań został przeprowadzony we wszystkich państwach członkowskich UE, państwach EFTA i krajach kandydujących do UE w 2011 r. Państwa zazwyczaj dokonują zmian swoich rocznych szacunków dotyczących ludności w momencie udostępnienia wyników spisu ludności i mieszkań. Szacunki dotyczące liczby ludności w oparciu o wyniki spisu ludności mogą powodować przerwy w szeregach danych dotyczących wielkości i struktury ludności.
Eurostat dostarcza informacje w odniesieniu do szerokiego zakresu danych demograficznych. Dane dotyczące ludności obejmują zestawienia w podziale ze względu na szereg cech, takich jak wiek, płeć, stan cywilny i poziom wykształcenia.
Co trzy lata Eurostat sporządza prognozy liczby ludności na poziomie krajowym. Prognozy te są hipotetycznymi scenariuszami, które mają na celu przekazanie informacji o prawdopodobnej wielkości i strukturze wiekowej ludności w przyszłości w oparciu o założenia przyszłych trendów w zakresie dzietności, średniego dalszego trwania życia oraz migracji.
Kontekst
Sporządzane przez Eurostat prognozy ludności są wykorzystywane przez Komisję Europejską do analizowania prawdopodobnych skutków starzenia się społeczeństwa w odniesieniu do wydatków publicznych. Zwiększenie wydatków socjalnych związanych ze starzeniem się społeczeństwa, w formie emerytur, opieki zdrowotnej oraz instytucjonalnej lub prywatnej opieki (zdrowotnej), doprowadzi do większych obciążeń ponoszonych przez ludność w wieku produkcyjnym.
W szeregu ważnych polityk, w szczególności w dziedzinach społecznych i gospodarczych, wykorzystuje się dane demograficzne na potrzeby planowania, programów monitorowania i oceny; przykładami są tu starzenie się społeczeństwa i możliwe tego skutki dla stabilności finansów publicznych i świadczeń opieki socjalnej bądź wpływ zmian demograficznych na kwestie gospodarcze i społeczne.
- Fertility statistics (w jęz. angielskim)
- Mortality and life expectancy statistics (w jęz. angielskim)
- Population and population change statistics (w jęz. angielskim)
- Population statistics at regional level (w jęz. angielskim)
- Population (t_demo_pop) (w jęz. angielskim)
- Population projections (t_proj) (w jęz. angielskim)
- Population (demo_pop) (w jęz. angielskim)
- Population projections (proj), zob. (w jęz. angielskim):
- EURPOP2019 — Prognozy ludności na szczeblu krajowym (2019-2100) (proj_19n) (w jęz. angielskim)
- Population (Demography, Migration and Projections) (w jęz. angielskim)
- Wszystkie publikacje na temat ludności (demografia, migracja i prognozy) (w jęz. angielskim)
- Ageing Europe (publikacja cyfrowa) (w jęz. angielskim)
- Population projections (ESMS metadata file — proj_esms) (w jęz. angielskim)
- Fertility (ESMS metadata file — demo_fer_esms) (w jęz. angielskim)
- Mortality (ESMS metadata file — demo_mor_esms) (w jęz. angielskim)
- Marriages and divorces (ESMS metadata file — demo_nup_esms) (w jęz. angielskim)
- Population (ESMS metadata file — demo_pop_esms) (w jęz. angielskim)
- The 2018 Ageing Report (w jęz. angielskim)