Unijny system handlu uprawnieniami do emisji (EU ETS)

System pułapów i handlu

System EU ETS jest systemem pułapów i handlu.

Polega na wprowadzeniu limitu łącznych emisji niektórych gazów cieplarnianych emitowanych przez instalacje objęte systemem. Z czasem limit ten jest obniżany, co sprawia, że łączne emisje spadają.

W ramach wyznaczonego pułapu firmy otrzymują lub kupują uprawnienia do emisji, którymi mogą handlować zgodnie ze swoimi potrzebami. Mogą też kupować ograniczone ilości międzynarodowych jednostek emisji pochodzących z projektów mających na celu ograniczenie zużycia energii na całym świecie. Ograniczenie całkowitej liczby dostępnych uprawnień do emisji gwarantuje, że mają one pewną wartość.

Co roku każde przedsiębiorstwo musi umorzyć liczbę przydziałów wystarczającą na pokrycie jego całkowitych emisji. W przeciwnym wypadku nakładane są wysokie grzywny. Jeżeli przedsiębiorstwo zmniejszy swoje emisje, może zatrzymać dodatkowe uprawnienia w celu pokrycia swoich potrzeb w przyszłości albo sprzedać je innemu przedsiębiorstwu, któremu tych uprawnień zabrakło.

System handlu gwarantuje obniżanie emisji tam, gdzie najmniej to kosztuje. Wysokie ceny emisji dwutlenku węgla sprawiają również, że warto inwestować w czyste technologie niskoemisyjne.

Rozwój rynku dwutlenku węgla

Utworzony w 2005 r. system EU ETS jest pierwszym na świecie międzynarodowym systemem handlu uprawnieniami do emisji. Pozostaje też największym z nich – obejmuje ponad trzy czwarte międzynarodowego handlu uprawnieniami do emisji.

System EU ETS jest także inspiracją dla rozwoju handlu uprawnieniami do emisji w innych krajach i regionach. UE dąży do powiązania EU ETS z innymi zgodnymi z nim systemami.

Wyniki redukcji emisji

Unijny system handlu uprawnieniami do emisji dowodzi, że wprowadzenie ceny za emitowanie dwutlenku węgla i handlowanie uprawnieniami ma sens. Emisje z instalacji objętych systemem spadają zgodnie z przewidywaniami – o nieco ponad 8 proc. w porównaniu z sytuacją na początku etapu 3 (zobacz dane z 2016 r.).

W 2020 r. poziom emisji objętych EU ETS ma być o 21 proc. niższy niż w 2005 r.

W 2030 r., w ramach zmienionego systemu, ma on być o 43 proc. niższy.

Sprawozdania z unijnych postępów w zakresie redukcji emisji gazów cieplarnianych

Sektory i gazy cieplarniane objęte systemem

System koncentruje się na emisjach, które można z dużą dokładnością mierzyć, opisywać i weryfikować. Obejmuje następujące sektory i rodzaje gazów:

• dwutlenek węgla (CO₂) pochodzący z
  • wytwarzania energii elektrycznej i cieplnej
  • energochłonnych sektorów przemysłu, w tym rafinerii ropy naftowej, hut żelaza oraz produkcji aluminium, metali, cementu, wapna, szkła, ceramiki, celulozy, papieru, kartonu, kwasów i chemikaliów organicznych luzem
  • komercyjnego transportu lotniczego
• podtlenek azotu (N₂O) z produkcji kwasu azotowego, adypinowego, glioksalu i kwasu glioksalowego
• perfluorowęglowodory (PFC) z produkcji aluminium.

Udział w systemie EU ETS jest obowiązkowy dla firm działających w tych sektorach, ale

• w niektórych sektorach dotyczy to tylko zakładów przekraczających określoną wielkość
• niektóre małe instalacje można wyłączyć z systemu, jeżeli poszczególne kraje stosują bodźce podatkowe lub inne środki, które pozwolą zmniejszyć emisje w równoważnym stopniu
• w sektorze lotnictwa do 31 grudnia 2023 r. system EU ETS będzie mieć zastosowanie tylko do lotów między lotniskami znajdującymi się na terytorium Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG).

Najważniejsze cechy etapu 3 (lata 2013 – 2020)

Aktualnie realizowany jest etap 3 wdrażania systemu EU ETS, który znacznie się różni od etapów 1 i 2.

Główne zmiany w stosunku do dwóch poprzednich etapów to:

• Zamiast wcześniejszego systemu limitów krajowych stosowany jest jednolity limit dla całej UE.
• Podstawową metodą przydzielania uprawnień do emisji jest sprzedaż na aukcji (a nie przydział bezpłatny), a do uprawnień, które wciąż są przydzielane bezpłatnie, zastosowanie mają zharmonizowane zasady przydzielania uprawnień.
• System obejmuje więcej sektorów i rodzajów gazów cieplarnianych.
• 300 mln uprawnień zostało wydzielonych do rezerwy dla nowych instalacji w celu finansowania innowacyjnych technologii z zakresu energii odnawialnej oraz technologii wychwytywania i składowania dwutlenku węgla za pośrednictwem programu NER 300.

Najważniejsze cechy etapu 4 (lata 2021–2030)

Ramy prawne systemu EU ETS na następny okres rozliczeniowy (etap 4) zostały zmienione na początku 2018 r., aby umożliwić UE osiągnięcie celów redukcji emisji na rok 2030, zgodnie z ramami polityki klimatyczno-energetycznej do roku 2030 oraz w ramach wkładu UE w realizację celów porozumienia paryskiego z 2015 r.

Zmiany obejmują przede wszystkim:

• wzmocnienie roli systemu EU ETS jako siły napędowej inwestycji poprzez zwiększenie tempa rocznej redukcji uprawnień do 2,2 proc. w 2021 r. oraz wzmocnienie rezerwy stabilności rynkowej (mechanizmu ustanowionego przez UE w 2015 r. w celu zredukowania nadwyżek uprawnień do emisji na rynku emisji oraz zwiększenia odporności systemu EU ETS na przyszłe wstrząsy)
• kontynuowanie przydziału bezpłatnych uprawnień jako zabezpieczenia dla konkurencyjności na rynku międzynarodowym sektorów przemysłowych zagrożonych ucieczką emisji, przy jednoczesnym zagwarantowaniu, że zasady ustalania przydziału bezpłatnych uprawnień są ukierunkowane i uwzględniają postęp technologiczny
• wspieranie sektora przemysłu i sektora energetycznego, aby umożliwić im sprostanie wyzwaniom w zakresie innowacji i inwestycji związanym z przejściem na gospodarkę niskoemisyjną poprzez różne mechanizmy finansowania technologii niskoemisyjnych.

Poszukiwane informacje są dostępne w następujących językach:

• angielski (en)

Poszukiwane informacje są dostępne w następujących językach:

• angielski (en)