Unijny system handlu uprawnieniami do emisji (EU ETS)

System pułapów i handlu

System ten jest systemem pułapów i handlu.

System polega na wprowadzeniu limitu łącznych emisji niektórych gazów cieplarnianych emitowanych przez instalacje objęte systemem. Z czasem limit ten jest obniżany, co sprawia, że łączne emisje spadają.

W ramach wyznaczonego pułapu firmy otrzymują lub kupują uprawnienia do emisji, którymi mogą handlować zgodnie ze swoimi potrzebami. Mogą też kupować ograniczone ilości międzynarodowych jednostek emisji pochodzących z projektów mających na celu ograniczenie zużycia energii na całym świecie. Ograniczenie całkowitej liczby dostępnych uprawnień do emisji gwarantuje, że mają one pewną wartość.

Co roku każde przedsiębiorstwo musi umorzyć liczbę przydziałów wystarczającą na pokrycie jego całkowitych emisji. W przeciwnym wypadku nakładane są wysokie grzywny. Jeżeli przedsiębiorstwo zmniejszy swoje emisje, może zatrzymać dodatkowe uprawnienia w celu pokrycia swoich potrzeb w przyszłości albo sprzedania ich innemu przedsiębiorstwu, któremu tych uprawnień zabrakło.

System handlu gwarantuje obniżanie emisji tam, gdzie najmniej to kosztuje. Wysokie ceny emisji dwutlenku węgla sprawiają również, że warto inwestować w czyste technologie niskoemisyjne.

Najważniejsze cechy etapu 3 (lata 2013 – 2020)

Aktualnie realizowany jest 3. etap wdrażania systemu EU ETS, który znacznie się różni od etapów 1 i 2.

Główne zmiany:

• Zamiast wcześniejszego systemu limitów krajowych stosowany jest jednolity limit dla całej UE
• Podstawową metodą przydzielania uprawnień do emisji jest sprzedaż na aukcji (a nie przydział bezpłatny), a do uprawnień, które wciąż są przydzielane bezpłatnie, zastosowanie mają zharmonizowane zasady przydzielania uprawnień
• System obejmuje więcej sektorów i rodzajów gazów cieplarnianych
• 300 mln uprawnień wydzielonych do rezerwy dla nowych instalacji w celu finansowania innowacyjnych technologii z zakresu energii odnawialnej oraz technologii wychwytywania i składowania dwutlenku węgla za pośrednictwem programu NER 300

Sektory i gazy cieplarniane objęte systemem

System obejmuje następujące sektory i rodzaje gazów, jak również koncentruje się na emisjach, które można z dużą dokładnością mierzyć, opisywać i weryfikować.

• dwutlenek węgla (CO ₂) pochodzący z
  • wytwarzania energii elektrycznej i cieplnej
  • energochłonnych sektorów przemysłu, w tym rafinerii ropy naftowej, hut żelaza, produkcji aluminium, metali, cementu, wapna, szkła, ceramiki, celulozy, papieru, kartonu, kwasów i chemikaliów organicznych luzem
  • komercyjnego transportu lotniczego
• podtlenek azotu(N₂O) pochodzący z produkcji kwasu azotowego, kwasu adypinowego, glioksalu i kwasu glioksalowego
• perfluorowęglowodorów (PFC) z produkcji aluminium

Udział w systemie EU ETS jest obowiązkowy dla firm działających w tych sektorach, ale

• w niektórych sektorach dotyczy to tylko zakładów przekraczających określoną wielkość
• niektóre małe instalacje można wyłączyć z systemu, jeżeli poszczególne kraje stosują bodźce podatkowe lub inne środki, które pozwolą zmniejszyć emisje w równoważnym stopniu
• w sektorze lotnictwa do 2016 r. system EU ETS ma zastosowanie tylko do lotów między lotniskami znajdującymi się na terytorium Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG).

Wyniki redukcji emisji

Unijny system handlu uprawnieniami do emisji dowodzi, że wprowadzenie ceny za emitowanie dwutlenku węgla i handlowanie uprawnieniami ma sens. Emisje z instalacji objętych systemem spadają zgodnie z przewidywaniami – o ok. 5 proc. w porównaniu z sytuacją na początku etapu 3 (2013 r.) (zobacz dane z 2015 r).

Do 2020 r. poziom emisji objętych EU ETS ma być o 21 proc. niższy niż w 2005 r.

W 2030 r., zgodnie z propozycją Komisji, ma on być o 43 proc. niższy.

Sprawozdania z unijnych postępów w zakresie redukcji emisji gazów cieplarnianych

Rozwój rynku dwutlenku węgla

Założony w 2005 r. EU ETS jest pierwszym i największym na świecie międzynarodowym systemem handlu uprawnieniami do emisji obejmującym trzy czwarte międzynarodowego handlu uprawnieniami do emisji.

System EU ETS jest także inspiracją dla rozwoju handlu uprawnieniami do emisji w innych krajach i regionach. UE dąży do powiązania EU ETS z innymi zgodnymi z nim systemami.