Arbeidsrecht

Wat is arbeidsrecht?

Het arbeidsrecht geeft duidelijkheid over uw rechten en plichten als werknemer of werkgever.

Het arbeidsrecht van de de EU houdt zich vooral bezig met twee zaken:

• arbeidsomstandigheden, waaronder werktijd, deeltijdwerk, contractarbeid en detachering
• voorlichting en raadpleging van werknemers, bijvoorbeeld bij massaontslagen en bedrijfsverplaatsing

Hoe werkt het ?

De EU en het arbeidsrecht

In de afgelopen decennia heeft de EU zich ingezet voor:

• hoge werkgelegenheid en goede sociale zekerheid
• betere leef- en werkomstandigheden
• instandhouding van de sociale samenhang

De EU streeft naar sociale vooruitgang en verbetering van de leef- en werkomstandigheden in Europa. Dat staat trouwens ook in de preambule van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie.

Wat arbeidsrecht betreft, speelt de EU vooral een aanvullende rol. Op grond van artikel 153 van het verdrag legt zij in richtlijnen minimumeisen vast voor:

• werkgelegenheids- en arbeidsvoorwaarden
• informatie en raadpleging van werknemers

De EU-landen mogen echter, als ze dat willen, een betere bescherming bieden. Zo hebben werknemers volgens de Europese arbeidstijdenrichtlijn recht op 20 dagen betaald verlof per jaar. Veel landen hebben echter gekozen voor een betere regeling.

De nationale autoriteiten en het arbeidsrecht

De EU stelt richtlijnen vast die de EU-landen vervolgens in hun nationale wetgeving verwerken en toepassen. De uitvoering gebeurt dus door nationale instanties zoals de arbeidsinspectie en de arbeidsrechtbank.

Europees kenniscentrum

De Europese Unie heeft in 2016 een Europees kenniscentrum voor arbeidsrecht, werkgelegenheid en arbeidsmarktbeleid opgericht. Het buigt zich over de juridische, regelgevende, economische en beleidsaspecten van werkgelegenheid en arbeidsmarkt, hervormingen inbegrepen, in de 28 lidstaten, de EER-landen, de kandidaat-lidstaten en de potentiële kandidaat-lidstaten die kunnen deelnemen aan de Progress-pijler van het Europees programma voor werkgelegenheid en sociale innovatie (EaSI).

Wat het arbeidsrecht betreft, moet het Europees kenniscentrum onder meer:

• de Commissie helpen het EU-recht in alle lidstaten correct toe te passen en toezicht te houden op de hervormingen van het arbeidsrecht in het kader van het Europees semester en de Europa 2020-strategie
• de Commissie beter in staat stellen te anticiperen op problemen bij de toepassing van de EU-richtlijnen en analyses maken van eventuele juridische problemen en de gevolgen van arresten van het Europese Hof van Justitie (EHvJ)
• het bewustzijn en publiek debat over actuele onderwerpen die voor het EU-arbeidsrecht en de hiermee verband houdende wetgeving van belang zijn, te verbeteren

Raadpleeg de maandverslagen over de ontwikkelingen op het gebied van het arbeidsrecht in de EU-lidstaten en de EER-landen.

Het Europees Hof van Justitie en het arbeidsrecht

Als er bij de behandeling van een zaak voor een nationale rechtbank onduidelijkheid rijst over de uitleg van een EU-richtlijn, kan die rechtbank de zaak voorleggen aan het Hof van Justitie van de EU. Het Europees Hof geeft de nationale rechtbank dan de antwoorden die nodig zijn om het geschil op te lossen.

De Europese Commissie en het arbeidsrecht

De Commissie controleert of de EU-richtlijnen in de nationale wetgeving zijn verwerkt. Ze gaat ook systematisch na of de regels correct worden toegepast.

Wanneer een EU-land volgens de Commissie een richtlijn niet goed in de nationale wetgeving heeft verwerkt, kan zij een inbreukprocedure starten.

Dit moet ervoor zorgen dat alle rechten uit de richtlijnen in de nationale wetgeving worden opgenomen. De Commissie kan echter niet voor de rechten van afzonderlijke burgers opkomen (bijvoorbeeld door schadevergoeding toe te kennen of een ontslag terug te draaien). Daarvoor zijn alleen de nationale instanties bevoegd.

Wat zijn de resultaten?

Het EU-arbeidsrecht levert dus direct voordelen op voor de 240 miljoen werknemers in de Europese Unie en heeft daarmee een positief effect op een van de belangrijkste aspecten van hun dagelijks leven.

Maar het EU-arbeidsrecht is ook goed voor de werkgevers en voor de samenleving als geheel, omdat het:

• een duidelijk kader biedt voor rechten en plichten op de werkplek
• de gezondheid van de beroepsbevolking beschermt
• duurzame economische groei bevordert

Bovendien sluit het EU-arbeidsrecht goed aan op de interne markt. Het vrij verkeer van goederen, diensten, kapitaal en werknemers moet samengaan met een goed arbeidsrecht. Dat zorgt ervoor dat landen en bedrijven op gelijke voet met elkaar concurreren met de kwaliteit van hun producten en niet door aantasting van de arbeidsvoorwaarden.