In de periode 2014-2020 zal het cohesiebeleid ongeveer EUR 28 600 miljoen in Spanje investeren en structurele hervormingen helpen doorvoeren die nodig zijn voor een solide en duurzame ontwikkeling op de middellange en lange termijn. Drie decennia geleden tijdens het tekenen van de Akte van Toetreding van Spanje tot de toenmalige Europese Gemeenschappen, konden maar weinig mensen zich de enorme economische en sociale transformatie voorstellen die het land in de jaren erna heeft doorgemaakt. Econ
- 04 April 2016
In de periode 2014-2020 zal het cohesiebeleid ongeveer EUR 28 600 miljoen in Spanje investeren en structurele hervormingen helpen doorvoeren die nodig zijn voor een solide en duurzame ontwikkeling op de middellange en lange termijn.
Drie decennia geleden tijdens het tekenen van de Akte van Toetreding van Spanje tot de toenmalige Europese Gemeenschappen, konden maar weinig mensen zich de enorme economische en sociale transformatie voorstellen die het land in de jaren erna heeft doorgemaakt. Economische groei in de tweede helft van de jaren 80 werd voornamelijk aangezwengeld door intracommunautaire handel en structurele hervormingen. Deze periode van welvaart zou echter nauwelijks verklaard kunnen worden zonder de investering en het stabiliserende effect van het Europese cohesiebeleid. Bovendien heeft het beleid gezorgd voor een relatief eerlijke verdeling van de groei over de autonome gemeenschappen (AG's), en zo bijgedragen aan economische, sociale en territoriale cohesie zoals gesteld in het Verdrag van Lissabon. Spanje, een belangrijke as in het cohesiebeleid, is en blijft een van de voornaamste begunstigden en spelers.
Cohesiebeleid is goed voor ongeveer een derde van de EU-begroting en het is haar belangrijkste instrument om investeringen in de lidstaten en hun regio's te stimuleren. In 2014-2020 wordt er meer dan EUR 350 000 miljoen aan EU-middelen aan dit beleid toegewezen, wat, samen met nationale cofinanciering, meer dan een half triljoen euro zal opleveren.
Spanje is in absolute cijfers altijd de grootste ontvanger geweest, waarbij het land tussen 1989 en 2020 bijna EUR 200 000 miljoen heeft ontvangen. Relatief gezien ontving het land tussen 1993 en 2003 de grootste bijdragen, toen het cohesiebeleid meer dan 1 % van het bbp per jaar bedroeg en Spanje 25 % van alle middelen ontving. Als de op twee na grootste ontvanger ontvangt Spanje op dit moment 8 % van de middelen, waardoor het cohesiebeleid jaarlijks ongeveer 0,3 % aan het bbp bijdraagt.
De impact ervan op overheidsinvesteringen is echter nog veel groter. Investeringen worden zo namelijk niet alleen in financiële zin, maar ook op een strategisch niveau ondersteund, met meer mogelijkheden om slimme, duurzame en inclusieve groei te stimuleren. De bijdrage van het cohesiebeleid in Spanje was tijdens de recente economische crisis nog veel belangrijker en groeide van 9 % van de overheidsinvesteringen tot bijna 27 % in 2013.
Vruchten afwerpen
Zowel Spanje als zijn AG's zijn sinds het midden van de jaren 90 tot 2007 aanzienlijk met het Europees gemiddelde geconvergeerd. Het uiteenspatten van de vastgoedzeepbel en de daaruit voortkomende crisis bracht zwakke punten in het Spaanse groeimodel aan het licht, dat nog vast zat in activiteiten met een lage toegevoegde waarde en stagnerende productiviteit onder het Europese gemiddelde. Hierdoor werd het convergentieproces niet alleen in het bbp per hoofd van de bevolking teruggedraaid, maar ook op andere niveaus (O&O, mensen met een hogere opleiding enz.). De relatief gunstige ontwikkeling in arbeidsproductiviteit aan het begin van de crisis kan vooral worden verklaard door de afbouw van handenarbeid en minder productieve activiteiten.
Figure 1: GDP per capita in PPP (purchasing power parities), R&D expenditure as a % of GDP, people with higher education, labour productivity (Source: Eurostat)
Het cohesiebeleid vormde de sleutel tot convergentie in de bloeijaren en heeft schade tijdens de crisis weten te beperken. In de belangrijkste macro-economische modellen waarin de invloed van het beleid werd gesimuleerd lag het Spaanse bbp naar schatting 0,9 % hoger dankzij de programma´s van 2000-2006 en 0,5 % hoger door de middelen die het land in 2007-2013 ontving. In 2014-2020 zal het cohesiebeleid het Spaanse bbp naar verwachting met 0,4 % doen toenemen met nog meer impact in de AG´s die meer middelen ontvangen.
Het beleid heeft de investeringen tijdig weten aan te passen aan specifieke behoeften. De aanvankelijke nadruk op grote infrastructuur is geleidelijk verschoven naar O&O en innovatie, ICT, mkb, concurrentievermogen en koolstofarme energie. Deze sectoren ontvangen meer dan 46 % van het EFRO en ESF, terwijl investeringen in werkgelegenheid, onderwijs en sociale insluiting bijna één derde van het totaal vertegenwoordigen.
Figure 2: Distribution of the total allocation for Cohesion Policy in Spain by thematic objectives in % (2014-20 vs. 2007-13) (Source: European Commission, DG Regio)
Prioriteiten voor cofinanciering voor 2014-2020
De hoofdprioriteit ligt bij het investeren in menselijk kapitaal met meer arbeidsproductiviteit en toegang tot werkgelegenheid, en het verbeteren van onderwijs, opleiding en sociale insluiting, met name voor jongeren en kwetsbare groepen. Het onderwijs- en opleidingsstelsel moet worden aangepast om jongeren de juiste ondersteuning te bieden, en de uitvoering van het Jongerenwerkgelegenheidsinitiatief kan hier een bijdrage aan leveren. Met steun van het cohesiebeleid zal de werkgelegenheidsgraad van 59 % in 2012 naar verwachting stijgen naar 74 % in 2020, het percentage voortijdige schoolverlaters zal van 25 % in 2012 dalen tot ongeveer 15 % in 2020 en 1,5 miljoen mensen zullen kunnen worden behoed van sociale uitsluiting of risico op armoede.
Daarnaast moet het productiesysteem evolueren naar activiteiten met meer toegevoegde waarde door het concurrentievermogen van het mkb te stimuleren, ondernemerschap en start-ups te bevorderen, productieniveaus te verbeteren en hun aanwezigheid in internationale markten te vergroten. Bedrijven moeten toegang krijgen tot financiering door middel van garanties, durfkapitaal, terugbetaalbare leningen enz. Spanje gaat pionieren met het de invoering van het mkb-initiatief. Het cohesiebeleid zal naar verwachting de hele bevolking in 2020 helpen toegang te verkrijgen tot internet met een snelheid van 30 Mbps en het aantal exporterende bedrijven zal aanzienlijk toenemen. Er zijn ook specifieke investeringen in het vervoer voorzien om knelpunten voor economische activiteit op te lossen.
Er zal een gunstig ondernemingsklimaat voor innovatie en slimme-specialisatie (RIS3) worden aangemoedigd en O&O zal worden versterkt. Het cohesiebeleid zal de particuliere bijdrage in O&O-activiteiten naar schatting van 45 % in 2012 doen toenemen tot 60 % in 2020 en 25 % van de bedrijven met meer dan 10 werknemers zal technologische innovatie opnemen (13 % in 2012).
Tot slot zal er een duurzamer gebruik van natuurlijke hulpbronnen worden gestimuleerd, hernieuwbare energiebronnen worden ondersteund en energie-efficiëntie worden verbeterd in overheidsgebouwen, woningen, mkb enz. Duurzaam stadsvervoer en biodiversiteit zullen ook worden gestimuleerd, samen met gerichte milieu-investeringen om aan de EU-vereisten te kunnen voldoen.
Meer informatie: