Alimentatievorderingen - Duitsland

---

INHOUDSOPGAVE 1. Wat betekenen de begrippen "alimentatie" en "recht op alimentatie" volgens de wet in Duitsland? Wie kan van wie alimentatie vorderen?  2. Tot welke leeftijd heeft een kind recht op alimentatie?  3. In welke gevallen is de Duitse wet van toepassing?  4. Welk recht passen de Duitse rechtbanken toe wanneer het Duitse recht niet van toepassing is? (wanneer zowel de alimentatiegerechtigde als de alimentatieplichtige in Duitsland verblijven)  5. Moet de alimentatiegerechtigde zich voor de erkenning van zijn of haar recht tot een bepaalde organisatie, (centrale of lokale) administratie of rechtbank wenden?  5.A. Hoe kan ik bij deze organisatie of (centrale of lokale) administratie een alimentatievordering indienen, en welke procedure is van toepassing?  6. Kan de vordering namens een familielid, een goede vriend of een minderjarige worden ingediend?  7. Hoe weet de verzoeker die een vordering wil indienen welke rechtbank bevoegd is?  8. Moet de verzoeker zich laten vertegenwoordigen (door een advocaat of iemand anders) om de zaak bij de rechtbank aanhangig te maken?  9. Houdt de procedure voor de rechtbank kosten in voor de verzoeker? Zo ja, hoeveel bedragen die kosten ongeveer? Kunnen verzoekers die over onvoldoende financiële middelen beschikken om rechtsbijstand vragen?  10. Welke vorm neemt de alimentatie die de rechtbank vaststelt naar alle waarschijnlijkheid aan? Hoe wordt het bedrag van een eventuele alimentatie bepaald? Hoe wordt de alimentatie aangepast aan de ontwikkeling van de kosten voor levensonderhoud en veranderende gezinssituaties?  11. Hoe en aan wie wordt de alimentatie betaald?  12. Hoe kan een alimentatieplichtige die niet vrijwillig betaalt tot betaling worden gedwongen?  13. Zijn er organisaties of (centrale of lokale) administraties die helpen bij de invordering van alimentatie?  14. Kunnen deze organisaties of administraties de alimentatie zelf geheel of gedeeltelijk betalen in de plaats van de alimentatieplichtige? Wat gebeurt er wanneer de verzoeker in Duitsland en de alimentatieplichtige in het buitenland woont?  15. Kan de verzoeker hulp krijgen van een organisatie of (centrale of lokale) administratie?  16. Zo ja, om welke organisaties, administraties, sociale diensten en alimentatievoorschotfondsen gaat het en wat zijn hun contactgegevens?  17. Wat voor hulp kan de verzoeker van deze organisaties of administraties krijgen?  18. Kan de verzoeker zich rechtstreeks tot deze organisaties of administraties wenden?  19. Zo ja, om welke organisaties of administraties gaat het en wat zijn hun contactgegevens?  20. Wat voor hulp kan de verzoeker van deze organisaties of administraties krijgen?

 

1. Wat betekenen de begrippen "alimentatie" en "recht op alimentatie" volgens de wet in Duitsland? Wie kan van wie alimentatie vorderen?

• kinderen van hun ouders;
• ouders van hun kinderen;
• echtgenoten van elkaar;
• (achter)kleinkinderen van hun (over)grootouders;
• (over)grootouders van hun (achter)kleinkinderen;
• niet met elkaar gehuwde ouders van elkaar;
• partners in een geregistreerd partnerschap van elkaar.

2. Tot welke leeftijd heeft een kind recht op alimentatie?

Er is geen leeftijdsgrens.

3. In welke gevallen is de Duitse wet van toepassing?

De Duitse Bondsrepubliek heeft het Haags Alimentatieverdrag op 2 oktober 1973 geratificeerd. Het is voor de Bondsrepubliek op 1 april 1987 van toepassing geworden. De collisiebepalingen van het Haags Alimentatieverdrag zijn voor de duidelijkheid opgenomen in artikel 18 van de EGBGB (Einführungsgesetz zum Bürgerlichen Gesetzbuch - invoeringswet Duits Burgerlijk Wetboek).

Dat artikel bepaalt dat het recht van het land waar de alimentatiegerechtigde zijn of haar gewone verblijfplaats heeft van toepassing is voor de vaststelling van de alimentatieplicht. Het Duitse recht is bijgevolg van toepassing wanneer de alimentatiegerechtigde in Duitsland verblijft. Verlenen de wetten van het land waar de alimentatiegerechtigde zijn of haar gewone verblijfplaats heeft geen recht op alimentatie, dan geldt overeenkomstig artikel 18, lid 1, tweede zin, van de EGBGB, het recht van het land waarvan zowel de alimentatiegerechtigde als de alimentatieplichtige onderdaan zijn. Wanneer noch het recht van het land van verblijf, noch het recht van het land waarvan beiden onderdaan zijn, recht op alimentatie verlenen, geldt overeenkomstig artikel 18, lid 2, van de EGBGB het Duitse recht.

Bovenkant pagina

Er zijn twee uitzonderingen op de principiële aanknoping tussen lid 1 en lid 2 van artikel 18 van de EGBGB:

Overeenkomstig artikel 18, lid 5, van de EGBGB geldt het Duitse recht wanneer zowel de alimentatiegerechtigde als de alimentatieplichtige Duitser zijn en de alimentatieplichtige zijn of haar gewone verblijfplaats in eigen land heeft. Bovendien bevat artikel 18, lid 4, van de EGBGB een bijzondere bepaling inzake alimentatie na een echtscheiding. Wanneer de echtscheiding in Duitsland werd uitgesproken of erkend, valt de alimentatieregeling tussen gescheiden echtgenoten overeenkomstig deze bepaling onder het recht waarnaar zij gescheiden zijn.

4. Welk recht passen de Duitse rechtbanken toe wanneer het Duitse recht niet van toepassing is? (wanneer zowel de alimentatiegerechtigde als de alimentatieplichtige in Duitsland verblijven)

Wanneer zowel de alimentatieplichtige als de alimentatiegerechtigde in Duitsland verblijven, is het Duitse recht van toepassing. Het criterium voor de toepassing van het Duitse recht is namelijk dat de alimentatiegerechtigde zijn of haar gewone verblijfplaats in Duitsland heeft. Wanneer de alimentatiegerechtigde in Duitsland verblijft, maar er niet zijn of haar gewone verblijfplaats heeft, geldt het recht van het land waar de alimentatiegerechtigde zijn of haar gewone verblijfplaats heeft. In tweede instantie is het recht van toepassing van het land waarvan zowel de alimentatiegerechtigde als de alimentatieplichtige onderdaan zijn. In laatste instantie is het Duitse recht van toepassing, met name wanneer de alimentatiegerechtigde noch volgens het recht van het land waar hij of zij gewoonlijk verblijft, noch volgens het recht van het land waarvan zowel de alimentatiegerechtigde als de alimentatieplichtige onderdaan zijn, aanspraak maakt op alimentatie.

Bovenkant pagina

5. Moet de alimentatiegerechtigde zich voor de erkenning van zijn of haar recht tot een bepaalde organisatie, (centrale of lokale) administratie of rechtbank wenden?

Voor de erkenning van een recht op alimentatie moet de alimentatiegerechtigde zich in het algemeen tot een rechtbank, het bureau voor jeugdzorg of een notaris wenden wanneer een executoriale titel moet worden verleend waarmee de geldsom gerechtelijk kan worden ingevorderd.

Een procedure op tegenspraak kan alleen bij de rechtbank aanhangig worden gemaakt. Wel wordt voor de notaris of het bureau voor jeugdzorg erkend dat de alimentatieplicht moet worden nagekomen. Het bureau voor jeugdzorg beschikt over een beperktere bevoegdheid dan de notaris: het is namelijk alleen bevoegd voor alimentatie voor kinderen tot 21 jaar of aanspraken van de moeder of de vader naar aanleiding van de geboorte van een kind.

5.A. Hoe kan ik bij deze organisatie of (centrale of lokale) administratie een alimentatievordering indienen, en welke procedure is van toepassing?

Alle wettelijke alimentatievorderingen moeten als gezinsaangelegenheid in de vorm van een klacht, of in de vereenvoudigde procedure voor het gerecht voor familiezaken (Familiengericht), worden ingediend. De klachtprocedure verloopt volgens de bepalingen van de ZPO (Zivilprozessordnung – Duits wetboek van burgerlijke rechtsvordering).

6. Kan de vordering namens een familielid, een goede vriend of een minderjarige worden ingediend?

In principe moet elke alimentatiegerechtigde zelf zijn of haar vordering indienen. Het is niet mogelijk om voor een vriend een vordering in te dienen. Er wordt een uitzondering gemaakt voor minderjarige alimentatiegerechtigden. Hier kan één van de ouders in eigen naam de alimentatievordering van het minderjarige kind ten aanzien van de andere ouder indienen.

Bovenkant pagina

7. Hoe weet de verzoeker die een vordering wil indienen welke rechtbank bevoegd is?

In principe is de rechtbank van de woonplaats van de gedaagde ook bevoegd voor alimentatievorderingen. Voor procedures met betrekking tot de wettelijke onderhoudsplicht van één of beide ouders ten aanzien van een minderjarig kind is uitsluitend de rechtbank van de woonplaats van het kind of van de ouder die het wettelijk vertegenwoordigt bevoegd. Dit geldt evenwel niet wanneer de bevoegde rechtbank van het kind of van één van de ouders zich in het buitenland bevindt.

Het kind kan de klacht waarbij wordt geëist dat beide ouders hun alimentatieplicht nakomen ook indienen bij de bevoegde rechtbank van de vader of de moeder.

8. Moet de verzoeker zich laten vertegenwoordigen (door een advocaat of iemand anders) om de zaak bij de rechtbank aanhangig te maken?

De vertegenwoordiging door een advocaat is in het geval van een alimentatievordering voor de rechtbank in principe niet verplicht. Dat is niet het geval wanneer na een scheidingsprocedure alimentatievorderingen worden ingediend die de door het huwelijk ontstane wettelijke alimentatieplicht of de alimentatieplicht ten aanzien van een gemeenschappelijk kind betreffen. In dat geval moeten de echtgenoten zich laten vertegenwoordigen door een advocaat die door een Amtsgericht (kantongerecht) of Landgericht (arrondissementsrechtbank) is erkend.

9. Houdt de procedure voor de rechtbank kosten in voor de verzoeker? Zo ja, hoeveel bedragen die kosten ongeveer? Kunnen verzoekers die over onvoldoende financiële middelen beschikken om rechtsbijstand vragen?

Voor een rechtsgeding over de wettelijke alimentatieplicht op grond van verwantschap of huwelijk worden kosten (honoraria en onkosten) aangerekend. Bij de indiening van de klacht bij de rechtbank ontstaan drievoudige procedurekosten. Het bedrag van de kosten is afhankelijk van de waarde van het voorwerp van het geschil. Ook alle andere procedurekosten (zoals de vergoeding van getuigen en deskundigen) zijn afhankelijk van de waarde van het voorwerp van het geschil. Voor de berekening van de kosten wordt uitgegaan van het bedrag van de voor de eerste twaalf maanden na de indiening van de klacht gevorderde alimentatie, en hoogstens het totale bedrag van de vordering. Alimentatiebedragen die bij de indiening van de klacht reeds verschuldigd waren, worden bij dat bedrag opgeteld.

Bovenkant pagina

Een voorbeeld:

Wanneer de wettelijke vertegenwoordiger van een kind van 10 jaar een vordering indient voor een gewone alimentatie (momenteel 241 euro per maand), bedraagt het voorwerp van het geschil 2 892 euro. De totale procedurekosten bedragen in dit geval 267 euro (89 euro x 3). Verlangt de echtgenote van een architect na de scheiding een bedrag van 1 900 euro per maand voor onderhoud en ziektekostenverzekering, dan bedraagt het voorwerp van het geschil 22 800 euro. De procedurekosten bedragen in dat geval 933 euro (311 euro x 3). Een algemene uitspraak over de hoogte van de kosten is bijgevolg niet mogelijk. In voorkomend geval komt bij de gerechtskosten nog het honorarium van de advocaat die de rechten van de verzoeker verdedigt.

In de onderstaande tabel zijn de procedurekosten voor vorderingen tot 500 000 euro vastgesteld:

Vordering tot … euro	Kosten... euro	Vordering tot … euro	Kosten... euro
300	25	40 000	398
600	35	45 000	427
900	45	50 000	456
1 200	55	65 000	556
1 500	65	80 000	656
2 000	73	95 000	756
2 500	81	110 000	856
3 000	89	125 000	956
3 500	97	140 000	1 056
4 000	105	155 000	1 156
4 500	113	170 000	1 256
5 000	121	185 000	1 356
6 000	136	200 000	1 456
7 000	151	230 000	1 606
8 000	166	260 000	1 756
9 000	181	290 000	1 906
10 000	196	320 000	2 056
13 000	219	350 000	2 206
16 000	242	380 000	2 356
19 000	265	410 000	2 506
22 000	288	440 000	2 656
25 000	311	470 000	2 806
30 000	340	500 000	2 956
35 000	369

In eerste instantie moeten de kosten worden betaald door wie daartoe in het vonnis van de rechtbank wordt verplicht. In principe is dat de verliezende partij.

Verzoekers die over onvoldoende financiële middelen beschikken, kunnen om rechtsbijstand vragen.

10. Welke vorm neemt de alimentatie die de rechtbank vaststelt naar alle waarschijnlijkheid aan? Hoe wordt het bedrag van een eventuele alimentatie bepaald? Hoe wordt de alimentatie aangepast aan de ontwikkeling van de kosten voor levensonderhoud en veranderende gezinssituaties?

Over het algemeen moet de alimentatie in de vorm van een periodiek geldbedrag worden betaald. De hoogte van de alimentatie hangt af van de behoefte en de behoeftigheid van de alimentatiegerechtigde en de draagkracht van de alimentatieplichtige. Daarom hebben de Oberlandesgerichte (hoogste rechtscolleges in de deelstaten) tabellen en richtsnoeren opgesteld aan de hand waarvan de alimentatiebedragen kunnen worden berekend. Het bekendst is de tabel van Düsseldorf, die vrij algemeen wordt gebruikt om de hoogte van de alimentatie voor kinderen te berekenen.

Bovenkant pagina

Wanneer de alimentatie in een bepaald geldbedrag is uitgedrukt, kan dat bedrag worden aangepast wanneer een aanzienlijke verandering in de situatie optreedt. Daartoe moet een vordering worden ingediend waarbij om een wijziging van het bedrag wordt verzocht.

Wanneer een minderjarig kind de alimentatie van één van de ouders waarmee het niet samenwoont als percentage van het voorgeschreven bedrag heeft laten vaststellen, dan wordt de alimentatie om de twee jaar automatisch aangepast overeenkomstig de aanpassingen van de voorgeschreven bedragen. In dat geval moet dus geen vordering worden ingediend om het bedrag te laten aanpassen.

11. Hoe en aan wie wordt de alimentatie betaald?

De alimentatie moet in principe elke maand vooruit en in de vorm van een geldbedrag worden betaald aan de alimentatiegerechtigde, of bij minderjarigen aan de ouder of de persoon die voor hen zorgt.

12. Hoe kan een alimentatieplichtige die niet vrijwillig betaalt tot betaling worden gedwongen?

Een van de mogelijkheden is de gedwongen tenuitvoerlegging van de vastgestelde alimentatievordering. Daarvoor gelden de algemene regels.

De verplichting tot betaling van alimentatie wordt ook kracht bijgezet doordat de niet-nakoming van deze verplichting strafrechtelijk gesanctioneerd wordt.

Wie zijn of haar alimentatieverplichting niet nakomt, kan namelijk worden veroordeeld tot drie jaar gevangenis of een geldboete. Bij een veroordeling tot een voorwaardelijke gevangenisstraf kan de rechtbank de veroordeelde bevelen zijn alimentatieplicht na te komen. De rechtbank zet de voorwaardelijke straf om in een effectieve straf wanneer de veroordeelde een dergelijk bevel flagrant of hardnekkig naast zich neerlegt en daardoor de vrees bestaat dat hij of zij opnieuw zijn of haar alimentatieplicht niet zal nakomen.

Bovenkant pagina

Wanneer er geen antecedenten zijn, kan het openbaar ministerie voorlopig van een klacht afzien en kan de rechtbank het strafproces voorlopig stopzetten wanneer de beschuldigde tegelijkertijd het bevel krijgt een bepaald bedrag aan alimentatie te betalen.

13. Zijn er organisaties of (centrale of lokale) administraties die helpen bij de invordering van alimentatie?

De alimentatietitel is een gewone executoriale titel voor een geldvordering. De alimentatiegerechtigde moet zich dus in principe aan de normale regels voor de tenuitvoerlegging houden en er zelf voor zorgen dat zijn of haar vordering wordt uitgevoerd.

Wanneer een kind rechtsbijstand geniet, verleent het bureau voor jeugdzorg hulp bij de invordering van de alimentatie (art. 1712 en volgende van het BGB – Bürgerliches Gesetzbuch – Duits Burgerlijk Wetboek). Overeenkomstig art. 1713 van het BGB wordt rechtskundige bijstand verleend wanneer de ouder die de aanvraag indient alleen voor het kind zorgt, of ook wanneer beide ouders voor het kind zorgen, maar de ouder die de aanvraag indient de voogdij over het kind heeft.

Een andere situatie doet zich voor wanneer een alimentatiegerechtigde bepaalde sociale uitkeringen ontvangt (die in een behoefte voorzien waarin eigenlijk de alimentatie zou moeten voorzien). Wanneer de ontvanger van de sociale uitkeringen een nog niet vervulde aanspraak op alimentatie heeft ten aanzien van een alimentatieplichtige, wordt deze aanspraak op alimentatie in principe overgedragen aan de verantwoordelijke dienst, die de alimentatievordering vervolgens in eigen naam geldend kan maken:

Bovenkant pagina

• in welbepaalde gevallen (wanneer een kind door een alleenstaande ouder wordt opgevoed en de andere ouder geen alimentatie in contanten betaalt) worden gedurende beperkte tijd uitkeringen betaald overeenkomstig de UVG (Unterhaltsvorschussgesetz - wet inzake de toekenning van voorschotten op de alimentatie). In die gevallen maakt de Unterhaltsvorschusskasse (het alimentatievoorschotfonds) de naar haar getransfereerde alimentatievordering geldend;
• wanneer de alimentatieplichtige geen alimentatie betaalt en er (als aan de andere voorwaarden voor de vordering is voldaan) sociale bijstand moet worden verleend, gaat de alimentatievordering (zoals in het geval van het hierboven vermelde voorschot op de alimentatie) over op de verstrekker van de sociale bijstand, die de vordering vervolgens geldend kan maken. Wanneer een minimumuitkering voor werklozen (Grundsicherung für Arbeitssuchende) wordt betaald, wordt de vordering alleen overgedragen na een schriftelijke kennisgeving door de verstrekker van de uitkering aan de alimentatieplichtige.

14. Kunnen deze organisaties of administraties de alimentatie zelf geheel of gedeeltelijk betalen in de plaats van de alimentatieplichtige? Wat gebeurt er wanneer de verzoeker in Duitsland en de alimentatieplichtige in het buitenland woont?

De onder vraag 13 vermelde voorschotten op de alimentatie (Unterhaltsvorschuss), sociale bijstand en minimumuitkering voor werklozen (Grundsicherung für Arbeitssuchende) zijn sociale uitkeringen op zich, die in omvang beperkt zijn. Het gaat niet om alimentatie in de eigenlijke zin van het woord. De bevoegde instanties keren deze rechtstreeks uit aan de rechthebbende. Deze uitkeringen zijn ook niet afhankelijk van de vraag of de alimentatievordering (in het binnen- of buitenland) geldend kan worden gemaakt. De instanties waaraan de alimentatievordering is overgedragen kunnen deze vordering in eigen naam ook in het buitenland geldend maken.

Bovenkant pagina

Anders dan bij uitkeringen krachtens het Unterhaltsvorschussgesetz, sociale bijstand en de Grundsicherung für Arbeitssuchende creëert de toekenning van rechtsbijstand overeenkomstig art. 1712 van het BGB geen eigen uitkeringsvordering ten aanzien van de verantwoordelijke instantie. De instantie beperkt zich in dit geval tot de ondersteuning van de gerechtigde bij het indienen en invorderen van de alimentatievordering.

15. Kan de verzoeker hulp krijgen van een organisatie of (centrale of lokale) administratie?

De alimentatietitel is een gewone executoriale titel voor een geldvordering. De alimentatiegerechtigde moet zich dus in principe aan de normale regels voor de tenuitvoerlegging houden.

Wanneer rechtskundige bijstand wordt verleend, wordt hulp verleend zoals uiteengezet in het antwoord op vraag 13.

16. Zo ja, om welke organisaties, administraties, sociale diensten en alimentatievoorschotfondsen gaat het en wat zijn hun contactgegevens?

Gewoonlijk zijn de bureaus voor jeugdzorg gevestigd bij de bevoegde stedelijke of kantonale administraties van de woonplaats van het alimentatiegerechtigde kind of de alimentatiegerechtigde ouder.

Hetzelfde geldt voor de sociale diensten en de alimentatievoorschotfondsen.

17. Wat voor hulp kan de verzoeker van deze organisaties of administraties krijgen?

Zie vraag 13.

18. Kan de verzoeker zich rechtstreeks tot deze organisaties of administraties wenden?

Ja.

19. Zo ja, om welke organisaties of administraties gaat het en wat zijn hun contactgegevens?

Zie vraag 16.

20. Wat voor hulp kan de verzoeker van deze organisaties of administraties krijgen?

Zie vragen 13 en 14.

« Alimentatievorderingen - Algemene informatie | Duitsland - Algemene informatie »

Bovenkant pagina

Laatste aanpassing: 11-04-2006